Komunikat po Drukuj

Wymogi formalne skargi kasacyjnej SK 40/07

Brak sformułowania wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nie powinien powodować jej odrzucenia.

1 lipca 2008 r. o godz. 9.30 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Elżbiety Ch. dotyczącą wymogów formalnych skargi kasacyjnej.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że 
- art. 3984 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego jest zgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji. 
- art. 3986 § 2 i 3 w związku z art. 3984 § 1 pkt 3 powyższej ustawy w zakresie, w jakim przewiduje odrzucenie - bez wezwania do usunięcia braków - skargi kasacyjnej niespełniającej wymagań określonych w art. 3984 § 1 pkt 3 powołanej ustawy, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji.

Kwestionowany art. 3986 § 2 i 3 k.p,.c., przewiduje - w stosunku do skargi konstytucyjnej, która nie spełnia wymagań formalnych, bo brak w niej sformułowania "wniosku o przyjęcie kasacji do rozpoznania i jego uzasadnienie" - sankcję w postaci odrzucenia skargi, bez uprzedniego wezwania do uzupełnienia braków formalnych. Trybunał stwierdził nieproporcjonalne naruszenia prawa do sądu, a zarzut naruszenia konstytucyjnego prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) został powiązany z zarzutem naruszenia art. 2 Konstytucji, przez niewłaściwe ukształtowanie procedury sądowej.

Trybunał zwrócił uwagę, że zważywszy na skutki niedochowania wymagań skargi kasacyjnej, analogiczne unormowanie (odrzucenie bez wezwania) obowiązywało w odniesieniu do apelacji. (art. 3701 k.p.c.). W wyroku z 20 maja 2008 r., sygn. P 18/07, Trybunał Konstytucyjny uznał niekonstytucyjność tego przepisu jako naruszającego prawo do sądu. Między apelacją i skargą kasacyjną istnieją zasadnicze różnice i naruszenia prawa do sądu wynikające z nadmiernego formalizmu odnoszącego się do apelacji, mają większa wagę. Jednakże odmienność apelacji i kasacji nie wyklucza krytycznej oceny kwestionowanego przepisu. Zasadny jest bowiem zarzut, że w tym wypadku naruszenie prawa do sądu wynika z nieodpowiedniego (nierzetelnego) ukształtowania procedury. Zasada sprawiedliwości proceduralnej (rzetelności proceduralnej) dotyczy bowiem wszystkich etapów postępowania sądowego (także w wypadku nadzwyczajnego środka, jakim jest kasacja). W wypadku normy, przewidującej odrzucenie kasacji, gdy sąd dopatruje się braku w postaci nie wskazania, że strona wnosi kasację w celu jej rozpoznania, bez wezwania do uzupełnienia tego braku, trudno odnaleźć dostatecznie ważkie racje, które usprawiedliwiałyby radykalizm i dotkliwość odrzucenia. Powszechnie uważa się, że restrykcyjna regulacja służy szybkości postępowania sądowego. Wezwanie do uzupełnienia braku jest czynnością, której zrutynizowanie jest możliwe dzięki wykorzystaniu pracy i czasu personelu pomocniczego, działającego pod nadzorem sądu. Ponadto wezwanie do uzupełnienia odwleka decyzję o formalnym potraktowaniu środka o niewielki okres (tydzień), a jednocześnie eliminuje zarzewie sporów i minimalizuje zażalenia - których rozpatrzenie (niezależnie od wyniku) trwa o wiele dłużej niż termin wskazany do usunięcia braków. Dodatkowo wezwanie do uzupełnienia umożliwia dialog między sądem i adwokaturą, sprzyjający wykształceniu właściwej praktyki i informacji sprzyjającej wyrobieniu takiej praktyki po stronie pełnomocników stron, a tym samym sprzyja prewencyjnie zapobieganiu błędom.

Kasację sporządza (przymus adwokacki) fachowy prawnik. Strona reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika działa w zaufaniu do jego umiejętności - także co do sporządzenia skargi kasacyjnej. Nieodwracalne, negatywne skutki ewentualnych braków w tym zakresie ma ponosić sama strona, a znikoma rekompensatą jest tu ubieganie się o odszkodowanie od fachowego prawnika, który sporządzał skargę.

Wyrok ma charakter zakresowy. Oznacza wyeliminowanie niekonstytucyjnej normy, (mieszczącej się w ramach ogólniejszych przepisów art. 3986 § 2 i 3 k.p.c.), nakazującej sądowi drugiej instancji i Sądowi Najwyższemu odrzucenie kasacji - bez wezwania do uzupełnienia braku formalnego. Wyrok w niniejszej sprawie dotyczy tylko jednego z braków formalnych, wyrażającego się w braku sformułowania wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej (kasacji) do rozpoznania (o czym mowa w art. 3984 § 1 pkt 3 k.p.c.). W innych wypadkach odrzucenia kasacji z powodu braków formalnych, w dalszym ciągu można kasację odrzucać, zgodnie z art. 3986 § 2 i 3 k.p.c., bez wzywania do uzupełnienia braku formalnego.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Wojciech Hermeliński, a sprawozdawcą była sędzia TK Ewa Łętowska

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.