Komunikat po Drukuj

Kompetencje samorządu radców prawnych K 30/06

8 listopada 2006 r. o godz. 9.15 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał wniosek Krajowej Rady Radców Prawnych dotyczący kompetencji samorządu radców prawnych.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
1. Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim nie zawiera przepisów przejściowych regulujących zagadnienia intertemporalne dotyczące długości kadencji organów samorządu radców prawnych i maksymalnej liczby kadencji, nie jest niezgodna z art. 2 Konstytucji.

2. Art. 2 pkt 23 lit. a ustawy z 30 czerwca 2005 r. zmieniający brzmienie art. 60 pkt 8 lit. c ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych w zakresie, w jakim pozbawił samorząd radcowski wpływu na ustalanie zasad składania egzaminu radcowskiego, odpowiedniego do sprawowanej pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu radcy prawnego, jest niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji.

3. Art. 6 ust. 2 ustawy z 6 lipca 1982 r. w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 2 ustawy z 30 czerwca 2005 r. powołanej w punkcie 1, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji.

4. Art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy z 6 lipca 1982 r., w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 6 lit. a ustawy z 30 czerwca 2005 r. w zakresie, w jakim stwarza możliwość dopuszczenia do wykonywania zawodu radcy prawnego osób, które po złożeniu wskazanych w nim egzaminów nie wykazują się odpowiednią praktyką w zawodzie prawniczym, jest niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji.

5. Art. 25 ust. 1 pkt 3 ustawy z 6 lipca 1982 r. w brzmieniu nadanym przez art. 71 pkt 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, jest zgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji.

6. Art. 25 ust. 2 pkt 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 6 lit. b ustawy z 30 czerwca 2005 r. jest zgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 2 Konstytucji.

7. Art. 25 ust. 2 pkt 2-4 ustawy z 6 lipca 1982 r. w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 6 lit. b ustawy z 30 czerwca 2005 r. jest niezgodny z art. 2 i art. 17 ust. 1 Konstytucji.

8. Art. 25 ust. 2 pkt 5 ustawy z 6 lipca 1982 r. w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 6 lit. b ustawy z 30 czerwca 2005 r. powołanej w punkcie 1, jest zgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 2 Konstytucji.

9. Art. 361 ust. 1 i 6 ustawy z 6 lipca 1982 r. w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 19 ustawy z 30 czerwca 2005 r. jest niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji.

10. Art. 369 ust. 2 i 3 ustawy z 6 lipca 1982 r., w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 20 ustawy z 30 czerwca 2005 r. jest niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji.

PRZEPISY POWOŁANE W CZĘŚCI I W PUNKTACH 2, 3, 4, 7, 9 ORAZ 10 TRACĄ MOC OBOWIĄZUJĄCĄ Z DNIEM 31 GRUDNIA 2006 R.

I. Trybunał Konstytucyjny rozpatrzył wniosek Krajowej Rady Radców Prawnych o zbadanie zgodności z Konstytucją: 
1) ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 163, poz. 1361; dalej: ustawa zmieniająca), w zakresie braku przepisów przejściowych regulujących podstawowe zagadnienia intertemporalne związane z wprowadzeniem jej w życie, to jest długości kadencji organów samorządu radców prawnych i maksymalnej liczby kadencji, z art. 2 Konstytucji;
2) art. 2 pkt 23 lit. a ustawy zmieniającej z art. 17 ust. 1 Konstytucji. (Zarzut dotyczy pozbawienia wpływu samorządu radcowskiego na ustalanie zasad składania egzaminu radcowskiego, co uznano we wniosku za tożsame z naruszeniem konstytucyjnej gwarancji odpowiedniej pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu radcy prawnego);
3) art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 ze zm.; dalej ustawa o radcach prawnych), w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 2 ustawy zmieniającej, z art. 2 Konstytucji. (Zarzut dotyczy wprowadzenia możliwości świadczenia pomocy prawnej w zakresie konstytucyjnej kategorii "zawodu zaufania publicznego", przez osoby z wyższym wykształceniem prawniczym nie posiadające tytułu zawodowego "radca prawny", co uznano we wniosku za naruszenie konstytucyjnie przyznanych samorządowi radcowskiemu prerogatyw w zakresie sprawowania pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu zaufania publicznego);
4) art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach prawnych, w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 6 lit. a ustawy zmieniającej, z art. 17 ust. 1 Konstytucji. (Zarzut dotyczy dopuszczenia bez aplikacji i egzaminu do zawodu radcy prawnego osób, które pomyślnie zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki lub notarialny);
5) art. 25 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 28 ust. 1 pkt 3 ustawy o radcach prawnych, w brzmieniu nadanym przez art. 71 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 168, poz. 1417 ze zm.; dalej: ustawa o Prokuratorii Generalnej), z art. 17 ust. 1 Konstytucji. (Zarzut dotyczy dopuszczenia bez aplikacji i egzaminu do zawodu radcy prawnego osób, które co najmniej przez trzy lata zajmowały stanowisko radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa);
6) art. 25 ust. 2 pkt 1-5 w zw. z art. 25 ust. 2a i 2b ustawy o radcach prawnych, w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 6 lit. b ustawy zmieniającej, z art. 2 i art. 17 ust. 1 Konstytucji; (Zarzut dotyczy dopuszczenia do egzaminu radcowskiego bez obowiązku odbycia aplikacji kilku kategorii osób: doktorów nauk prawnych; osób które po ukończeniu studiów prawniczych przez co najmniej 5 lat, w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie, były zatrudnione na podstawie umowy o pracę na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa; które po ukończeniu studiów prawniczych wykonywały osobiście, w sposób ciągły, na podstawie umów do których stosuje się przepisy o zleceniu, usługi polegające na stosowaniu lub tworzeniu prawa przez okres co najmniej 5 lat, w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego; które po ukończeniu studiów prawniczych prowadziły przez okres co najmniej 5 lat, w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego działalność gospodarczą obejmującą świadczenie pomocy prawnej; osoby, które pracowały przez okres co najmniej 5 lat, w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego);
7) art. 361 ust. 1 i 6 ustawy o radcach prawnych, w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 19 ustawy zmieniającej, z art. 17 ust. 1 Konstytucji. (Zarzut dotyczy pozbawienia samorządu radcowskiego wpływu na treść egzaminu radcowskiego);
8) art. 369 ust. 2 i 3 ustawy o radcach prawnych, dodanego przez art. 2 pkt 20 ustawy zmieniającej, z art. 17 ust. 1 Konstytucji. (Zarzut dotyczy pozbawienia samorządu radcowskiego wpływu na tryb odwołań od wyników egzaminu radcowskiego).

II. W wyroku z 19 kwietnia 2006 r. (K 6/06) Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie orzekł o niezgodności z Konstytucją kilku przepisów zmieniających Prawo o adwokaturze. 
Przepisy zaskarżone w niniejszej sprawie regulują niemal analogiczny zakres spraw, jak będące przedmiotem sprawy K 6/06, z tym, że chodzi w tym wypadku o przepisy dotyczące radców prawnych. Ścisły związek obu spraw spowodował, że zasady rozstrzygnięcia Trybunału w obydwu sprawach są identyczne. 
W sprawie K 30/06 zarzuty niekonstytucyjności dotyczą czterech kwestii nieobjętych wnioskiem w sprawie K 6/06. Są to:
- Zarzut pominięcia w przepisach przejściowych (dotyczących wejścia w życie nowelizacji zmieniającej ustawę o radcach prawnych) regulacji kwestii związanych ze skróceniem kadencji organów samorządowych oraz wprowadzenia ograniczenia co do liczby kadencji, na które mogą być powołane osoby pełniące funkcje samorządowe; 
- Możliwość wpisania na listę radców prawnych bez aplikacji i złożenia egzaminu osób, które przez co najmniej trzy lata zajmowały stanowisko radcy Prokuratorii Generalnej; 
- Możliwości złożenia egzaminu radcowskiego bez aplikacji przez doktorów nauk prawnych oraz przez osoby, które przez okres co najmniej 5 lat, w okresie nie dłuższym niż 8 lat pracowały na stanowisku referendarza lub asystenta sędziego.

III. Trybunał Konstytucyjny uznał, że:
1) Brak przepisów przejściowych w ustawie zmieniającej regulujących długość kadencji organów samorządu radców prawnych i maksymalną liczbę kadencji - nie jest niezgodny z art. 2 Konstytucji. 
2) Pozbawienie samorządu radcowskiego wpływu na ustalanie zasad składania egzaminu radcowskiego odpowiedniego do sprawowanej pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu radcy prawnego (art. 2 pkt 23 lit. a ustawy zmieniającej) - jest niezgodne z art. 17 ust. 1 Konstytucji.
3) Wprowadzenie możliwości świadczenia pomocy prawnej w zakresie konstytucyjnej kategorii "zawodu zaufania publicznego", przez osoby z wyższym wykształceniem prawniczym nie posiadające tytułu zawodowego "radca prawny" (art. 6 ust. 2 ustawy o radcach prawnych w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 2 ustawy zmieniającej) - jest niezgodne z art. 2 Konstytucji;
4) Dopuszczenie do wykonywania zawodu radcy prawnego osób, które po złożeniu egzaminów: sędziowskiego, prokuratorskiego, adwokackiego lub notarialnego nie wykazują się odpowiednią praktyką w zawodzie prawniczym (art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach prawnych w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 6 lit. a ustawy zmieniającej) - jest niezgodne z art. 17 ust. 1 Konstytucji.
5) Dopuszczenie do wykonywania zawodu radcy prawnego bez aplikacji i egzaminu radcowskiego osób, które przez co najmniej trzy lata zajmowały stanowisko radcy Prokuratorii Generalnej (art. 25 ust. 1 pkt 3 ustawy o radcach prawnych w brzmieniu nadanym przez art. 71 pkt 1 ustawy o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa) - jest zgodne z art. 17 ust. 1 Konstytucji. 
6) Dopuszczenie do egzaminu radcowskiego bez aplikacji doktorów nauk prawnych (art. 25 ust. 2 pkt 1 ustawy o radcach prawnych w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 6 lit. b ustawy zmieniającej) - jest zgodne z art. 17 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodne z art. 2 Konstytucji.
7) Dopuszczenie do egzaminu radcowskiego bez aplikacji osób które po ukończeniu studiów prawniczych przez co najmniej 5 lat, w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie, były zatrudnione na podstawie umowy o pracę na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa; które po ukończeniu studiów prawniczych wykonywały osobiście, w sposób ciągły, na podstawie umów do których stosuje się przepisy o zleceniu, usługi polegające na stosowaniu lub tworzeniu prawa przez okres co najmniej 5 lat, w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego; które po ukończeniu studiów prawniczych prowadziły przez okres co najmniej 5 lat, w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego działalność gospodarczą obejmującą świadczenie pomocy prawnej; (art. 25 ust. 2 pkt 2-4 ustawy o radcach prawnych w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 6 lit. b ustawy zmieniającej) - jest niezgodne z art. 2 i art. 17 ust. 1 Konstytucji.
8) Dopuszczenie do egzaminu radcowskiego bez aplikacji osób, które pracowały przez okres co najmniej 5 lat, w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego (art. 25 ust. 2 pkt 5 ustawy o radcach prawnych w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 6 lit. b ustawy zmieniającej) - jest zgodne z art. 17 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodne z art. 2 Konstytucji.
9) Pozbawienie samorządu radcowskiego wpływu na treść egzaminu radcowskiego (art. 361 ust. 1 i 6 ustawy o radcach prawnych w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 19 ustawy zmieniającej) - jest niezgodne z art. 17 ust. 1 Konstytucji. 
10) Pozbawienie samorządu radcowskiego wpływu na tryb odwołań od wyników egzaminu radcowskiego (art. 369 ust. 2 i 3 ustawy o radcach prawnych w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 20 ustawy zmieniającej) - jest niezgodne z art. 17 ust. 1 Konstytucji.

Wejście w życie wyroku w punktach stwierdzających niezgodność z Konstytucją jest odroczone do 31. 12. 2006 r.

Rozprawie przewodniczył prezes TK Jerzy Stępień, a sprawozdawcą była sędzia TK Ewa Łętowska.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.