Komunikat po Drukuj

Publikacja w prasie sprostowania lub odpowiedzi K 10/04

22 lutego 2005 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie zgodności art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 roku - Prawo prasowe w zakresie, w jakim stanowi on, iż ściganie przestępstwa określonego w art. 46 ust. 1 w związku z art. 31 tej ustawy następuje z oskarżenia publicznego, jeżeli pokrzywdzonym jest inny podmiot niż osoba fizyczna, z art. 32 i art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 46 ust. 2 Prawa prasowego w części obejmującej zwrot: "jeżeli pokrzywdzonym jest osoba fizyczna", jest niezgodny z art. 32 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Art. 46 ust. 1 sankcjonuje przestępstwo polegające na uchylaniu się od właściwego opublikowania wymaganego prawem sprostowania lub odpowiedzi. Zgodnie z art. 46 ust. 2: "Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba fizyczna, ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego." Trybunał uznał, że wprowadzone zróżnicowania osób pokrzywdzonych przestępstwem określonym w art. 46 ust. 1 Prawa prasowego prowadzi do mniej intensywnej ochrony osoby fizycznej. Przestępstwo popełnione na szkodę osoby fizycznej ścigane jest z oskarżenia prywatnego. Tymczasem prywatnoskargowy tryb ścigania przestępstw zapewnia mniej intensywną ochronę wskazanej kategorii podmiotów pokrzywdzonych przestępstwem. Wiąże się to m.in. z: krótszym okresem przedawnienia dla przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego, większymi ograniczeniami formalnymi stawianymi pokrzywdzonemu samodzielnie wnoszącemu oskarżenie do sądu, spoczywającym na pokrzywdzonym ciężarze dowodu oraz przewagą oskarżyciela publicznego nad prywatnym wynikającą z różnicy posiadanych kwalifikacji zawodowych.

Umożliwienie ścigania z oskarżenia prywatnego jedynie tych przestępstw, które naruszyły dobra prawne osób fizycznych, a wykluczenie tego trybu w odniesieniu do przypadków, gdy pokrzywdzonymi czynami są inne podmioty, stanowi odmienne potraktowanie sytuacji podobnych. Przyjęcie kryterium odmiennego potraktowania podmiotów charakteryzujących się wspólna cechą istotną (jaką jest status pokrzywdzonego konkretnym czynem zabronionym) nie znajduje racjonalnego uzasadnienia. Ponadto, zdaniem TK, nie da się powiązać zakwestionowanej regulacji z jakimikolwiek innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi. Tym samym uznać należy, że zakwestionowany przepis narusza konstytucyjną zasadę równości obywateli wobec prawa (art. 32 Konstytucji).

Z dniem wejścia w życie niniejszego orzeczenia, art. 46 ust 2 prawa prasowego przyjmie brzmienie: "Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego". Wyrok Trybunału nie stanowi jednak podstawy do wznowienia postępowań sądowych, przez osoby skazane za nieopublikowanie sprostowania (lub odpowiedzi) w sposób krzywdzący podmioty inne niż osoby fizyczne. Jednocześnie TK podkreślił, że w przyszłości osoby skazane za przestępstwa wymienione w art. 46 ust. 1 (bez względu na to, jakie podmioty zostały nimi pokrzywdzone) nie mogą ponosić żadnych konsekwencji prawnych, łączących się z zaklasyfikowaniem tych przestępstw jako publicznoskargowe. Z faktem skazania tych osób można wiązać jedynie takie skutki prawne, jakie pociągałoby skazanie ich za przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Marek Safjan, a sprawozdawcą był sędzia TK Mirosław Wyrzykowski.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.