Ustawa lustracyjna K 44/02
28 maja 2003 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał połączone: pytanie prawne Sądu Apelacyjnego w Warszawie, V Wydział Lustracyjny oraz wniosek grupy posłów na Sejm w sprawie zgodności z Konstytucją niektórych artykułów ustawy z 13 września 2002 r. o zmianie ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1955-1990 osób pełniących funkcje publiczne (nowelizacja tzw. ustawy lustracyjnej).
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że: art. 1 ustawy nowelizującej ustawę lustracyjną w zakresie, w jakim do art. 4 ustawy lustracyjnej dodał ust. 3 jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 61 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że przyjęta przez ustawodawcę formuła, zgodnie z którą "nie jest współpracą w rozumieniu ustawy zbieranie lub przekazywanie informacji mieszczących się w zakresie zadań wywiadowczych, kontrwywiadowczych i ochrony granic" narusza zasadę demokratycznego państwa prawa. Całkowicie niejasny i wyraźnie niedookreślony pozostaje zakres pojęć "zadania wywiadowcze i kontrwywiadowcze". Żadna wykładnia użytych pojęć nie umożliwia precyzyjnego i jednoznacznego ustalenia czy "współpraca" miała miejsce czy też nie. Trybunał stwierdził, że niemożność precyzyjnego wskazania zadań, których wykonywanie miałoby nie być ujawniane w oświadczeniach lustracyjnych, prowadzi do wniosku, że zaskarżony przepis godzi w zasadę określoności przepisów prawnych. Narusza on zarazem zasady przyzwoitej legislacji i łamie zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji).
Trybunał uznał także, że zaskarżony art. 1 ustawy nowelizującej ustawę lustracyjną jest niezgodny z zasadą równości obywateli wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji). Naruszenie to wynika z nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji prawnej adresatów ustawy lustracyjnej charakteryzujących się tą samą cechą istotną, jaką jest fakt związków z szeroko pojętym aparatem bezpieczeństwa. Zdaniem TK, tajni współpracownicy organów bezpieczeństwa zostali w bezzasadny sposób zróżnicowani według zadań jakie wykonywali. Ponadto art. 1 zaskarżonej ustawy prowadzi do bezzasadnego różnicowania etatowych pracowników i funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa, którzy zajmowali się działaniami wywiadowczymi, kontrwywiadowczymi i związanymi z ochroną granic.
Trzecim zarzutem wobec art. 1 ustawy nowelizującej ustawę lustracyjną jest naruszenie zasady jawności życia publicznego, ze względu na umożliwienie składania oświadczeń niezgodnych ze stanem faktycznym. Trybunał zgodził się, że skoro ustawa lustracyjna realizuje obywatelskie prawo do informacji, to ograniczenie zakresu jej stosowania poprzez faktyczne wyłączenie spod jej działania tajnych współpracowników wykonujących pewien zakres zadań uznane być musi za równoznaczne z ograniczeniem samego prawa do informacji (art. 61 Konstytucji).
Rozprawie przewodniczył Prezes TK Marek Safjan, a sprawozdawcą był Sędzia TK Wiesław Johann.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.