Kwalifikacje do udzielania porad prawnych SK 22/02
26 listopada 2003 r. o godz. 12:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Elżbiety D. w sprawie zbadania konstytucyjności art. 59 § 1 Kodeksu wykroczeń w związku z niektórymi przepisami ustawy o działalności gospodarczej oraz ustawy o radcach prawnych.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 59 § 1 Kodeksu wykroczeń (uchylony przez art. 71 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej) w związku z art. 4, art. 6 i art. 7 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych w brzmieniu nadanym ustawą z 22 maja 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz niektórych innych ustaw są niezgodne z art. 42 Konstytucji. Art. 59 § 1 Kodeksu wykroczeń nie jest natomiast niezgodny z art. 2, art. 22 i art. 65 Konstytucji. Ponadto Trybunał postanowił umorzyć postępowanie w zakresie badania konstytucyjności art. 59 § 1 Kodeksu wykroczeń w związku z art. 1, art. 4 § 1 i art. 24 ustawy z 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej z powodu cofnięcia w tym zakresie skargi konstytucyjnej.
Trybunał uznał, że art. 59 § 1 kodeksu wykroczeń rozumiany, jako tworzący podstawę dla stosowania sankcji karnych wobec osób z wyższym wykształceniem prawniczym, które świadczą usługi pomocy prawnej, choć nie spełniają wymagań przewidzianych dla wykonywania zawodu radcy prawnego lub adwokata jest niezgodny z art. 42 Konstytucji. Podstawą tej niezgodności jest brak określenia czynu zabronionego w sposób precyzyjny i nie budzący wątpliwości.
TK wskazał, iż zgodnie z art. 65 ust. 1 Konstytucji, każdemu zapewnia się wolność wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy, a wyjątki od tej reguły zawierać powinna ustawa. Ograniczenia muszą być określone w ustawie wyczerpująco, a więc zakazane może być jedynie to, co w ustawie zostało wyraźnie wskazane. Zarówno w art. 4 ust. 1 - Prawa o adwokaturze, jak i w art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych pomoc prawna została zdefiniowana bardzo ogólnie poprzez podanie przykładowego i otwartego katalogu czynności obejmujących zarówno działania faktyczne, jak i prawne. Zdaniem Trybunału, z tak skonstruowanej definicji trudno byłoby wyprowadzić normę stanowiącą o wyłączności uprawnień adwokatów i radców prawnych do świadczenia pomocy prawnej.
Zgodnie z Konstytucją prawo karne musi być oparte przynajmniej na dwóch podstawowych zasadach: określoności czynów zabronionych pod groźbą kary oraz na zakazie wstecznego działania ustawy wprowadzającej lub zaostrzającej odpowiedzialność karną (art. 42 Konstytucji). Zasady te wyrażone w kodeksie karnym składają się także na zasadę demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji). Reguła określoności (art. 42 Konstytucji) nakazuje ustawodawcy takie wskazanie czynu zabronionego, aby zarówno dla adresata normy, jak i organów stosujących prawo nie budziło wątpliwości, czy określone zachowanie stanowi czyn zabroniony. Na podstawie przepisów ustaw: Prawo o radcach prawnych i Prawo o adwokaturze nie sposób jednoznacznie wskazać jakiego rodzaju działalność zastrzeżona jest dla zawodów radcy prawnego lub adwokata. Tym samym trudno określić, jakiego typu działalność, wykonywana przez osoby nie będące radcami ani adwokatami, stanowić będzie czyn zabroniony na mocy art. 59 § 1 k.w. Ze względu na niejasność sformułowań i brak przejrzystej definicji czynu zabronionego, zaskarżony art. 59 § 1 został uznany za niezgodny z Konstytucją.
Rozprawie przewodniczył Sędzia TK Adam Jamróz, a sprawozdawcą był Prezes TK Marek Safjan.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Prasa |