Przekroczenie upoważnienia ustawowego SK 22/03
8 czerwca 2004 r. o godz. 12.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę Anatola M. dotyczącą konstytucyjności § 50 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 1999 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.
Koncepcja podatku VAT opiera się na tym, iż nabywca towarów i usług może potrącić podatek uiszczony przez zbywcę. Odmiennie ukształtowana została sytuacja podatników, którzy nabyli towary w warunkach przewidzianych w art. 33 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Przepis ten obejmuje sytuacje, gdy wystawiono fakturę wykazującą kwotę podatku, mimo, że dana sprzedaż nie była objęta obowiązkiem podatkowym albo została od podatku zwolniona. Mimo braku obowiązku podatkowego, samo wystawienie takiej faktury sprawia, że powstaje obowiązek jej zapłaty. Faktura taka nie stanowi jednak podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego (§ 50 ust.4 pkt 3 zaskarżonego rozporządzenia). W rezultacie, nawet jeśli sprzedawca uiścił Skarbowi Państwa podatek należny, wynikający z posiadanej przez obie strony faktury, nabywca nie może odliczyć sobie tej kwoty od podatku naliczonego.
Decyzja izby skarbowej, podjęta w oparciu o opisane powyżej przepisy, pozbawiła skarżącego podatnika prawa obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu prawa własności nieruchomości. Anatol M. zarzucił zaskarżonym przepisom, że bez podstawy ustawowej pozbawiają podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego, nawet w sytuacji, gdy został on zapłacony przez drugą stronę umowy (sprzedającego). W ocenie skarżącego przepisy rozporządzeń wydane zostały bez upoważnienia ustawowego, a więc z naruszeniem art. 92 ust. 1 Konstytucji. W konsekwencji prowadzi to także do sprzeczności z konstytucyjnymi gwarancjami prawa własności (art. 64 Konstytucji).
Skarżący wskazuje także, że jeśli ustawodawca w art. 33 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym nakazuje podatnikowi wystawiającemu fakturę zapłacić wykazany w niej podatek, to odebranie w drodze rozporządzenia drugiej stronie umowy prawa odliczenia tego podatku jest równoznaczne z nałożeniem na taką osobę dodatkowego ciężaru w celu przysporzenia dochodu budżetowi. Jest to niezgodne z art. 84 Konstytucji, zgodnie z którym obowiązkowe ciężary i świadczenia powinny być określone w ustawie.
Rozprawie będzie przewodniczyć sędzia TK Jerzy Ciemniewski, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Teresa Dębowska-Romanowska.