Wyrażenie zgody na leczenie przez osobę małoletnią. K 16/10
11 października 2011 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw obywatelskich dotyczący wyrażenia zgody na leczenie przez osobę małoletnią.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
1) art. 22 ust. 4 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 roku. o ochronie zdrowia psychicznego w części zawierającej zwrot "powyżej 16 roku życia" z art. 41 ust. 1 w związku z art. 48 ust. 1 zdanie 2, art. 72 ust. 3 konstytucji oraz z art. 12 ust. 1 Konwencji o Prawach Dziecka, a także z art. 47 w związku z art. 48 ust. 1 zdanie 2, art. 72 ust. 3 konstytucji i art. 12 ust. 1 Konwencji o Prawach Dziecka;
2) art. 32 ust. 5 , art. 32 ust. 6 w części zawierającej zwrot "który ukończył 16 lat,", art. 34 ust. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty z art. 41 ust. 1 w związku z art. 48 ust. 1 zdanie 2, art. 72 ust. 3 konstytucji, art. 12 ust. 1 Konwencji o Prawach Dziecka, a także z art. 47 w związku z art. 48 ust. 1 zdanie 2, art. 72 ust. 3 konstytucji, art. 12 ust. 1 Konwencji o Prawach Dziecka;
3) art. 17 ust. 1 w części zawierającej zwrot "w tym małoletni, który ukończył 16 lat." oraz art. 17 ust. 3 w części zawierającej zwrot "który ukończył 16 lat," ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z art. 41 ust. 1 w związku z art. 48 ust. 1 zd. 2, art. 72 ust. 3 konstytucji, art. 12 ust. 1 Konwencji o Prawach Dziecka, a także z art. 47 w związku z art. 48 ust. 1 zdanie 2, art. 72 ust. 3 konstytucji, art. 12 ust. 1 Konwencji o Prawach Dziecka.
Zgodnie z kwestionowanymi przepisami, w przypadku leczenia pacjenta małoletniego, który ukończył 16 lat, wymagane jest uzyskanie zgody podwójnej, tj. zgody małoletniego pacjenta oraz zgody jego przedstawiciela ustawowego. Natomiast zdanie małoletniego, który nie ukończył jeszcze 16 lat nie ma żadnego znaczenia prawnego, chociaż zgodnie z obowiązującym prawem (art. 15 k. c.) osoby, które ukończyły lat 13 mają już ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Osoby małoletnie, które nie ukończyły 16 lat dysponują też z reguły dostatecznym rozeznaniem pozwalającym na świadome podejmowanie aktów woli poddania się zabiegowi lekarskiemu.
Zgodnie z konstytucją, rodzice wychowując dziecko powinni uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania. Ponadto w toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka. Dlatego w ocenie wnioskodawcy nie powinno budzić wątpliwości, że granicę autonomii woli małoletniego wyznacza przede wszystkim jego zdolność do kształtowania własnych poglądów oraz stopień dojrzałości, a nie wyłącznie sam wiek osoby małoletniej.
Tymczasem kwestionowane przepisy posługują się wbrew konstytucji oraz Konwencji o Prawach Dziecka sztywnym kryterium wieku dla określania prawa osób małoletnich do decydowania lub współdecydowania o przeprowadzeniu badania lub udzielenia innych świadczeń zdrowotnych.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Mirosław Granat, sprawozdawcą będzie sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka.