Zasady zwrotu niezbędnych kosztów procesowych stronie wygrywającej postępowanie sądowe. SK 25/16
11 grudnia 2018 r. o godz. 13:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosi wyrok w sprawie skargi konstytucyjnej M. S. dotyczącej zasad zwrotu niezbędnych kosztów procesowych stronie wygrywającej postępowanie sądowe.
Trybunał Konstytucyjny ogłosi wyrok w sprawie zgodności art. 98 § 2 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji RP.
Sąd rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz skarżącego żądaną przez niego kwotę. Przyznał również skarżącemu zwrot kosztów postępowania w odpowiedniej kwocie, oddalił natomiast wniosek co do pozostałej żądanej przez skarżącego kwoty. W uzasadnieniu sąd rejonowy wskazał, że skarżący, który nie był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, przedłożył spis kosztów obejmujący ośmiokrotny przejazd skarżącego samochodem osobowym, wyliczony zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy. Tymczasem, jak zauważył sąd rejonowy, do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty przejazdów do sądu lub tożsame koszty jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może - jak podkreślił sąd rejonowy - przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego. Sąd okręgowy oddalił zażalenie, które skarżący wniósł na rozstrzygnięcie sądu rejonowego w zakresie kosztów postępowania.
Zdaniem skarżącego kwestionowany przepis narusza konstytucyjną zasadę równości w ten sposób, że wprowadza - bez jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia - dla strony, która nie jest reprezentowana przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, górną granicę zwrotu kosztów przejazdów do sądu, podczas gdy zwrot takich kosztów nie jest limitowany stronie, która w procesie cywilnym jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika.
Art. 98 § 2 zdanie drugie kodeksu postępowania cywilnego wprowadzając górną granicę zwrotu kosztów przejazdów do sądu przysługujących stronie, która prowadzi proces osobiście lub przez nieprofesjonalnego pełnomocnika, powoduje, zdaniem skarżącego, ograniczenie konstytucyjnego prawa do sądu. Pośrednio skutkuje bowiem koniecznością prowadzenia postępowania przez profesjonalnego pełnomocnika. To z kolei może w praktyce spowodować rezygnację z dochodzenia roszczeń na drodze sądowej przy założeniu ekonomicznej kalkulacji zysków i strat, związanej z poniesieniem wydatków na wynagrodzenie takiego pełnomocnika. Tym samym, kwestionowany przepis narusza również - zdaniem skarżącego - konstytucyjne zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz poprawnej legislacji. Wprowadza bowiem ograniczenie, którego treść nie może zostać zrekonstruowana w procesie wykładni. Nie istnieje bowiem żadne źródło informacji, na podstawie którego możliwe byłoby ustalenie, jaka jest wysokość wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu, przed którym toczy się proces.
Przewodniczącym składu orzekającego będzie sędzia TK Michał Warciński, sprawozdawcą będzie sędzia TK Leon Kieres.