Wyłączenie obowiązku sporządzenia przez SN uzasadnienia postanowienia o oddaleniu oczywiście bezzasadnej kasacji; ograniczenie obowiązku naprawienia szkody wynikłej z niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania do jego bezpośrednich następstw SK 60/19
22 lipca 2021 r. o godz. 14:00 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej M. K. dotyczącej wyłączenia obowiązku sporządzenia przez Sąd Najwyższy uzasadnienia postanowienia o oddaleniu oczywiście bezzasadnej kasacji oraz ograniczenia obowiązku naprawienia szkody wynikłej z niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania do jego bezpośrednich następstw
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności:
1) art. 535 § 3 w związku z art. 98 § 1 oraz z art. 100 § 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1987, ze zm.) w zakresie, w jakim wyłączają obowiązek sporządzenia przez Sąd Najwyższy uzasadnienia postanowienia o oddaleniu oczywiście bezzasadnej kasacji przy jednoczesnym braku obowiązku przedstawienia tego uzasadnienia w formie ustnej, z art. 45 ust. 1, art. 2, art. 7 oraz art. 31 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 1 Konstytucji;
2) art. 552 § 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego w jego brzmieniu pierwotnym (Dz. U. z 1997 r. Nr 89 poz. 555) w zakresie, w jakim umożliwia ograniczenie obowiązku Skarbu Państwa do naprawienia szkody wynikłej z niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania do jego bezpośrednich następstw, z art. 41 ust. 5 oraz art. 77 ust. 1 w związku z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 1 i 3, a także w związku z art. 64 ust. 1-3 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym:
Skarżący został zatrzymany, a następnie – postanowieniem Sądu Rejonowego z grudnia 2000 r. – tymczasowo aresztowany. Postanowieniem z grudnia 2000 r. Sąd Okręgowy uchylił powyższe postanowienie. W 2011 r. skarżący wystąpił z wnioskiem o zasądzenie od Skarbu Państwa odszkodowania za wynikłą z oczywiście niezasadnego tymczasowego aresztowania szkodę. Sąd Okręgowy wyrokiem z maja 2013 oddalił powództwo skarżącego. Wyrok ten został uchylony przez Sąd Apelacyjny. W wyniku ponownego rozpoznania sprawy, Sąd Okręgowy wyrokiem z lutego 2016 r. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego odszkodowanie z tytułu niesłusznego tymczasowego aresztowania, które zostało podwyższone przez Sąd Apelacyjny wyrokiem z czerwca 2016 r.
Skarżący zaskarżył wyrok sądu drugiej instancji kasacją. Po przeprowadzeniu rozprawy Sąd Najwyższy, postanowieniem z lutego 2017 r. oddalił kasację jako oczywiście bezzasadną. Wskazał, że postanowienie to nie podlega zaskarżeniu, a jego uzasadnienie – stosownie do art. 535 § 3 k.p.k. – nie zostanie sporządzone nawet w razie złożenia wniosku.
Zdaniem skarżącego art. 535 § 3 k.p.k. narusza jego prawo do posiadania pisemnej formy uzasadnienia postanowienia o oddaleniu kasacji jako oczywiście bezzasadnej. Brak uzasadnienia przesądza, zdaniem skarżącego, o niespełnieniu wymogu jawnego rozpoznania sprawy i naruszeniu prawa do sądu. Skarżący wywodzi ponadto, że w wyniku przyjęcia wykładni art. 552 § 4 k.p.k., zgodnie z którą kompensacji podlegają wyłącznie bezpośrednie następstwa niesłusznego tymczasowego aresztowania, doszło do naruszenia jego konstytucyjnego prawa do odszkodowania za wyrządzoną bezprawnym pozbawieniem wolności szkodę (art. 41 ust. 5 Konstytucji).
Skład orzekający TK: sędzia TK Wojciech Sych - przewodniczący, sędzia TK Leon Kieres - sprawozdawca, sędzia TK Jakub Stelina, sędzia TK Jarosław Wyrembak, sędzia TK Andrzej Zielonacki.