Brak możliwości złożenia, przez osobę najbliższą, zażalenia na zarządzenie prokuratora nieuwzględniające jej wniosku o kontakt telefoniczny z osobą tymczasowo aresztowaną SK 32/19
22 czerwca 2022 r. o godz. 13:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej A.R. dotyczącej braku możliwości złożenia, przez osobę najbliższą, zażalenia na zarządzenie prokuratora nie uwzględniającego jej wniosku o kontakt telefoniczny z osobą tymczasowo aresztowaną.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności art. 217c § 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (dalej: k.k.w.) z art. 2 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 78 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.
Skarżąca zwróciła się do Prokuratury Regionalnej o umożliwienie kontaktu telefonicznego z osobą najbliższą, która w tym czasie była tymczasowo aresztowana i przebywała w areszcie śledczym. Prokurator, na podstawie art. 217c § 1 k.k.w., odmówił wyrażenia zgody na kontakt telefoniczny z powodu uzasadnionej obawy, że kontakt ten zostanie wykorzystany w celu bezprawnego utrudniania postępowania karnego. Na powyższe zarządzenie skarżąca złożyła zażalenie do prokuratora nadrzędnego. Prokurator z Prokuratury Regionalnej odmówił przyjęcia zażalenia z powodu wniesienia tego środka przez osobę nieuprawnioną. Na to zarządzenie skarżąca złożyła zażalenie. Prokurator z Prokuratury Krajowej nie uwzględnił zażalenia i utrzymał zaskarżone zarządzenie w mocy. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, iż z art. 217c § 4 k.k.w. bezspornie wynika, że legitymację do złożenia zażalenia posiada jedynie osoba tymczasowo aresztowana.
W ocenie skarżącej kwestionowany przepis jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP. Wprowadzenie ograniczenia możliwości zaskarżenia rozstrzygnięcia w kwestii zgody na korzystanie z telefonu jedynie do osoby tymczasowo aresztowanej jest, zdaniem skarżącej, nieuzasadnione. Wniosek o kontakt telefoniczny może złożyć nie tylko osoba tymczasowo aresztowana, ale także osoba, z którą ten kontakt miałby się odbywać. Tymczasem tylko pierwszy z podmiotów pragnących komunikować się przez telefon, może zaskarżyć odmowę korzystania z kontaktu telefonicznego. Odmowa wyrażenia zgody na utrzymywanie kontaktu telefonicznego oddziałuje, zdaniem skarżącej, zarówno na prawa i wolności osoby tymczasowo aresztowanej, jak i osoby, która chce się z nią komunikować. Ponadto skarżąca wskazuje, że art. 217c § 2 k.k.w. daje niezwykle szerokie możliwości arbitralnego odmawiania wyrażania zgody na utrzymywanie kontaktu telefonicznego przez podejrzanego tymczasowo aresztowanego. W efekcie, w ocenie skarżącej, tracą na znaczeniu takie okoliczności, jak potrzeba nawiązania kontaktu, wynikająca z chęci podtrzymywania więzów rodzinnych. Ograniczenie takie jest w jej ocenie tym bardziej nieuzasadnione, że widzenia bezpośrednie, jak i rozmowy telefoniczne odbywają się pod nadzorem funkcjonariuszy jednostek penitencjarnych.
Zdaniem skarżącej art. 78 Konstytucji RP przewiduje możliwość określenia w ustawie wyjątków od prawa do zaskarżenia decyzji wydanej w I instancji. Ograniczenia te, w ocenie skarżącej, powinny być ustanowione zgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, co nie jest spełnione w przypadku kwestionowanego przepisu. Ponadto skarżąca wskazuje, że ustawodawca wykazuje się brakiem konsekwencji, przyznał bowiem prawo wnioskowania o kontakt telefoniczny, innej osobie niż tymczasowo aresztowana, nie dając już tej osobie możliwości zakwestionowania argumentów, które legły u podstaw odmowy.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Zbigniew Jędrzejewski - przewodniczący, sędzia TK Wojciech Sych - sprawozdawca, sędzia TK Justyn Piskorski, prezes TK Julia Przyłębska, sędzia TK Andrzej Zielonacki.