Podatek od nieruchomości (wyodrębnienie garażu jako przedmiotu odrębnej własności) SK 23/19
18 października 2023 r. o godz. 11:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie wydane w sprawie skargi konstytucyjnej E. W. i R. W. dotyczącej podatku od nieruchomości (wyodrębnienie garażu jako przedmiotu odrębnej własności).
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności:
1) art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.)w zakresie, w jakim umożliwia uznanie na potrzeby podatku od nieruchomości garażu znajdującego się w budynku mieszkalnym, stanowiącego wyodrębniony lokal, za „część budynku” o odmiennym niż mieszkalny charakterze z art. 84 w związku z art. 217 w związku z art. 64 ust. 3 oraz z art. 217 w związku z art. 84 i art. 2 Konstytucji RP;
2) art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a i e ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie, w jakim różnicują i uzależniają zastosowanie odpowiednich stawek podatku od nieruchomości do znajdującego się w budynku mieszkalnym garażu wielostanowiskowego od jego wyodrębnienia lub niewyodrębnienia jako przedmiotu odrębnej własności, przez co do znajdującego się w budynku mieszkalnym garażu wielostanowiskowego stanowiącego przedmiot odrębnej własności, zastosowanie ma stawka określona w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e, tj. stawka dla budynków lub części budynków „pozostałych”, a nie stawka dla budynków mieszkalnych określona w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a z art. 31 ust. 3 i art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 i 2, art. 84 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Skarżący są właścicielami lokalu mieszkalnego oraz udziału w lokalu użytkowym – garażu wielostanowiskowym z prawem wyłącznego korzystania z oznaczonego miejsca postojowego, mieszczących się w tym samym budynku mieszkalnym. Skarżący posiadają również stosowne udziały we współwłasności gruntu, na którym posadowiony jest budynek oraz współwłasności części wspólnej budynku i urządzeń, związane z poszczególnymi lokalami. Garaż wielostanowiskowy wyodrębniony został jako samodzielny lokal niemieszkalny, dla którego prowadzona jest oddzielna księga wieczysta. Skarżącym ustalono podatek od nieruchomości wyjaśniając, że wymiaru podatku dokonano m.in. na podstawie danych z ewidencji gruntów i budynków, stosując stawki określone uchwałą rady miasta. Udział w garażu wielostanowiskowym opodatkowano według stawek właściwych dla budynków lub ich części pozostałych. Skarżący wnieśli odwołanie od tej decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (dalej: SKO). W odwołaniu podnieśli, że zastosowanie do opodatkowania miejsca postojowego stawki przewidzianej dla budynków lub ich części pozostałych stanowiło naruszenie prawa. SKO orzekło o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji. Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę Skarżących na decyzję SKO, a Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Skarżących.
Skarżący kwestionują wykładnię zastosowaną w ich sprawie przez organy administracji samorządowej i publicznej oraz sądy, zgodnie z którą przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości są budynki lub ich części, co oznacza, że częścią budynku podlegającą opodatkowaniu jako odrębny przedmiot opodatkowania jest wyodrębniony w tym budynku lokal.
Istota problemu poruszonego przez Skarżących dotyczy ustalenia czy wobec garażu stanowiącego przedmiot odrębnej własności (będącego samodzielną nieruchomością lokalową), usytuowanego w budynku mieszkalnym wielorodzinnym – należy zastosować stawki podatkowe właściwe dla budynków mieszkalnych, czy też dla „części budynków pozostałych”.
NSA uchwałą z 27 lutego 2012 r. w siedmioosobowym składzie stwierdził, że z art. 2 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. wynika, że "garaż stanowiący przedmiot odrębnej własności, usytuowany w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości według stawki podatku przewidzianej w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e tej ustawy". Prowadzi to zdaniem Skarżących do konkluzji, iż znajdujący się w budynku mieszkalnym garaż stanowiący odrębny lokal powinien być opodatkowany według wyższej stawki niż garaż przynależny do lokalu mieszkalnego. Skarżący podkreślają, że powołana uchwała NSA spotkała się z krytyczną oceną w doktrynie prawa.
W ocenie Skarżących, kwestionowane przepisy naruszają także konstytucyjną zasadę prawidłowej legislacji. Przyjęta przez organy podatkowe, za uchwałą NSA, wykładnia przepisów u.p.o.l. nie jest oparta na jednoznacznej wykładni przepisów tej ustawy, lecz jest efektem przeprowadzenia skomplikowanego wywodu interpretacyjnego, który zakończył się przyjęciem stanowiska pogarszającego sytuację prawną podatnika. Wskutek niejasnej regulacji kwestionowanych przepisów doszło do powstania trwałej, powszechnej i jednolitej ich wykładni, która nadała kwestionowanym przepisom określone znaczenie normatywne prowadzące zdaniem Skarżących do naruszenia konstytucyjnego prawa ochrony własności.
Skarżący podnoszą również, że kwestionowane przepisy naruszają właściwą proporcję (art. 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji) między wynikającym z art. 84 Konstytucji obowiązkiem ponoszenia ciężarów publicznoprawnych a prawem jednostki do własności i jej równej ochrony oraz naruszają zasadę równego nakładania obowiązków podatkowych. Prowadzą one do nierównego i niesprawiedliwego nałożenia na właścicieli garaży stanowiących przedmiot odrębnej własności, podatku ustalonego według ponad dziesięciokrotnie wyższej stawki niż stosowana wobec właścicieli garaży niestanowiących odrębnego przedmiotu własności, co w ocenie Skarżących stanowi naruszenie ich prawa własności i prawa do równego traktowania przez władze publiczne oraz prawa do sprawiedliwego i równego ponoszenia ciężarów publicznych. Skarżący wskazują, że wykładnię, która dopuszcza tak rażącą niejednolitość sytuacji prawnopodatkowej dwóch podatników będących w bardzo zbliżonej sytuacji faktycznej, należy uznać za niedopuszczalną ze względu na jej sprzeczność z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Wojciech Sych – przewodniczący, sędzia TK Jakub Stelina – sprawozdawca, sędzia TK Zbigniew Jędrzejewski, sędzia TK Bogdan Święczkowski, sędzia TK Jarosław Wyrembak.