Obliczenie należnego świadczenia emerytalnego poprzez pomniejszenie emerytury z wieku powszechnego o kwotę pobranych wcześniej emerytur SK 140/20
4 czerwca 2024 r. o godz. 10:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie wydane w sprawie skargi konstytucyjnej T. K. dotyczącej obliczenia należnego świadczenia emerytalnego poprzez pomniejszenie emerytury z wieku powszechnego o kwotę pobranych wcześniej emerytur.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim „dotyczy osób, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 32 ustawy” z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji RP.
T K. (dalej: Skarżący), miał przyznane prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Skarżący wniósł o realizację prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS), przyznał Skarżącemu prawo do emerytury powszechnej, ustalając jej wysokość z uwzględnieniem, przewidzianego w art. 25 ust. 1 b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna), pomniejszenia podstawy obliczenia świadczenia emerytalnego o sumę pobranych emerytur w wysokości przed obliczeniem zaliczki na podatek dochodowy. Z uwagi na to, że obliczona w ten sposób emerytura powszechna była niższa od dotychczas wypłacanej emerytury, ZUS zawiesił jej wypłatę. W odwołaniu od powyższej decyzji Skarżący wniósł o nakazanie ZUS obliczenia należnej mu emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego z pominięciem pobranych emerytur oraz podjęcie wypłaty tak obliczonej emerytury powszechnej od daty złożenia wniosku, jako świadczenia korzystniejszego. Sąd okręgowy oddalił odwołanie. Skarżący wniósł apelację od tego wyroku, którą sąd apelacyjny oddalił.
Zdaniem Skarżącego, art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, w kwestionowanym zakresie, jest niezgodny z wynikającą z art. 2 Konstytucji zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa a także z konstytucyjnie zagwarantowanym prawem do zabezpieczenia społecznego wynikającym z treści art. 67 ust. 1 Konstytucji. Jak wskazuje Skarżący mężczyźni urodzeni po 1 stycznia 1949 r., którzy przed 1 stycznia 2013 r. nabyli prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach i zdecydowali się przejść na taką emeryturę przed 1 stycznia 2013 r. nie mieli - w momencie podejmowania tej decyzji na podstawie obowiązującego wówczas stanu prawnego - świadomości co do skutków prawnych, jakie może ona wywoływać w sferze ich przyszłych uprawnień z tytułu emerytury powszechnej. Nie mogli zdaniem Skarżącego przewidzieć, że przejście na emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, będzie wiązało się z pomniejszeniem zgromadzonego kapitału o pobrane świadczenia, co będzie miało bezpośredni wpływ na sposób ustalania wysokości świadczenia w ramach emerytury powszechnej, a w konsekwencji na jej wysokość.
Skarżący wskazuje, że w zakresie określenia wysokości świadczenia emerytalnego, prawo zabezpieczenia społecznego powinno być traktowane jako prawo podmiotowe, prawo do uzyskania godnego świadczenia emerytalnego obliczanego z uwzględnieniem prawa każdego człowieka do samodzielnego i suwerennego podejmowania decyzji o momencie i skutkach przejścia na emeryturę. Tak rozumiane prawo zostało w ocenie Skarżącego naruszone, gdyż kierując się treścią obowiązujących przepisów prawa podjął on decyzję o realizacji prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku ze spełnieniem przesłanek uzyskania świadczenia z tytułu pracy w szczególnych warunkach, mając świadomość co do sposobu obliczania tego świadczenia i nie mając świadomości o tym, że jego decyzja wpłynie na wysokość przyszłej emerytury. Tymczasem wprowadzenie kwestionowanej regulacji przy wyliczaniu wysokości emerytury z powszechnego wieku emerytalnego naruszyło konstytucyjną zasadę ochrony praw nabytych – wskazuje Skarżący.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Krystyna Pawłowicz - przewodniczący, sędzia TK Justyn Piskorski - sprawozdawca, sędzia TK Wojciech Sych, sędzia TK Michał Warciński, sędzia TK Andrzej Zielonacki.