Zasady przyznawania rent socjalnych. P 11/12
25 czerwca 2013 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Apelacyjnego w Białymstoku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dotyczące zasad przyznawania rent socjalnych.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej w zakresie, w jakim uzależnia przyznanie i realizację prawa do renty socjalnej od wymogu przebywania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 67 ust. 1 konstytucji.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych wstrzymał J. Z. wypłatę renty socjalnej. Podstawę wstrzymania wypłaty stanowił art. 2 pkt 1 ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej. Zgodnie z nim świadczenie przysługuje osobie, która zamieszkuje i przebywa na terytorium Polski, a J. Z. podjęła naukę w Szkocji. Sąd Okręgowy oddalił jej odwołanie od decyzji ZUS.
Sąd apelacyjny zmienił wyrok sądu okręgowego oraz decyzję ZUS i wznowił prawo J. Z. do wypłaty renty socjalnej stwierdzając. Choć jej pobyt na terenie kraju jest przerywany wyjazdami na studia za granicę, mieszka na terytorium Polski.
Sąd Najwyższy, uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku i sprawę przekazał temu samemu sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd apelacyjny, rozpoznając ponownie sprawę J. Z., powziął wątpliwości, czy uzależnienie prawa do renty socjalnej od warunku przebywania na terenie Polski jest zgodne z konstytucyjnymi zasadami równości, i sprawiedliwości społecznej. Zdaniem sądu pytającego brak jest istotnych podstaw do różnicowania sytuacji prawnej osób studiujących w kraju i osób podejmujących naukę za granicą.
Sąd podkreślił, że zasada równości wymaga, aby osoby uprawnione do renty socjalnej były traktowane w taki sam sposób, niezależnie od tego, czy studiują w Polsce czy za granicą. Konstytucja akcentuje bowiem wolność wyboru miejsca pracy i wolność przemieszczania się. Regulacja uzależniająca prawo do renty socjalnej od spełnienia wymagania przebywania na terenie Polski jest, w ocenie sądu pytającego, niezgodna również z art. 67 ust. 1 konstytucji, gdyż jest to warunek restrykcyjny, uniemożliwiający obywatelom polskim, studiującym poza granicami kraju, nabycie prawa do świadczenia i jego realizację.
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez osoby niepełnosprawne, podkreśla sąd pytający, powinno być aprobowane przez ustawodawcę, ponieważ może doprowadzić do odzyskania przez nie zdolności do pracy i, w konsekwencji, do zmniejszenia wydatków państwa na taką osobę.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą będzie sędzia TK Andrzej Wróbel