Zasady ustalania prawa do świadczeń lub ich wysokości. K 5/11
28 lutego 2012 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący zasad ustalania prawa do świadczeń lub ich wysokości.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 114 ust. 1 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z zasadą zaufania obywateli do państwa i prawa wynikającą z art. 2 konstytucji oraz art. 67 ust. 1 konstytucji.
Zgodnie z art. 114. 1. prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Kwestionowany przepis stanowi, że art. 114. 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji okaże się, że przedłożone dowody nie dawały podstaw do ustalenia prawa do emerytury lub renty albo ich wysokości.
W ocenie wnioskodawcy w świetle tej regulacji deklarowana przez ustawodawcę prawomocność decyzji wydawanych w sprawach emerytalnych i rentowych ma w istocie charakter iluzoryczny. Tego typu prawomocność nie jest bowiem żadnym gwarantem stabilizacji sytuacji prawnej i życiowej jednostki, skoro organ rentowy w każdym czasie i tylko na podstawie odmiennej oceny dowodów może pozbawić jednostkę przysługujących jej praw. Dlatego zdaniem wnioskodawcy kwestionowany przepis jest niezgodny z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, gdyż nie zachowuje właściwej równowagi pomiędzy potrzebą ochrony praw jednostki i potrzebą ochrony uzasadnionego interesu publicznego.
Ponadto w ocenie wnioskodawcy rozwiązanie zawarte w kwestionowanym przepisie jest sprzeczne także z art. 67 ust. 1 konstytucji. Zgodnie z jego treścią obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawodawca. Swoboda w tym zakresie nie jest nieograniczona. Ustawodawca musi przy tym uwzględniać inne zasady konstytucyjne, jak zasada zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, co zdaniem wnioskodawcy w kwestionowanym przepisie nie zostało uwzględnione.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Marek Kotlinowski, sprawozdawcą będzie sędzia TK Piotr Tuleja.