Ogrody działkowe. K 8/10
28 czerwca 2012 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpozna wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego dotyczący ogrodów działkowych.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie:
I. zgodności całej ustawy z dnia 8 lipca 2005 roku o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 58 ust. 1 oraz z art. 64 konstytucji;
II. w przypadku, gdyby Trybunał Konstytucyjny uznał za nieuzasadniony dalej idący wniosek zawarty w pkt I, o zbadanie zgodności:
1) art. 6 ustawy z dnia 8 lipca 2005 roku o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 1, art. 32 art. 58 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 i 3 konstytucji;
2) art. 10 ustawy z dnia 8 lipca 2005 roku o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2, art. 32 i art. 64 konstytucji;
3) art. 13 ust. 1 ustawy wymienionej w pkt I - z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 58 ust. 1 konstytucji;
4) art. 13 ust. 4 ustawy wymienionej w pkt I - z art. 2 konstytucji;
5) art. 14 ust. 1 i 2 ustawy wymienionej w pkt 1 - z art. 2, art. 31 ust. 1 i 3, art. 32 i art. 58 ust. 1 konstytucji;
6) art. 15 ust. 2 ustawy wymienionej w pkt 1 - z art. 2, art. 21 i art. 64 ust. 2 konstytucji;
7) art. 17 ust. 2 ustawy wymienionej w pkt I - z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 64 ust. 3 oraz art. 165 ust. 1 konstytucji;
8) art. 18 ustawy wymienionej w pkt I, w zakresie, w jakim uzależnia likwidację rodzinnego ogrodu działkowego w okresie wegetacji roślin od zgody Polskiego Związku Działkowców - z art. 21 ust. 1 i 2, art. 64 ust. 3 oraz art. 165 ust. 1 konstytucji;
9) art. 19 i 20 ustawy wymienionej w pkt I - z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 167 ust. 4 konstytucji;
10) art. 24 ustawy wymienionej w pkt I - z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 64 ust. 2 i 3 oraz art. 167 ust. 2 i 4 konstytucji.
11) art. 30 ustawy wymienionej w pkt 1 - z art. 2, art. 31 ust. 1 i 3, art. 32 oraz art. 58 ust. 1 konstytucji;
12) art. 31 ust. 1, 2, 3 ustawy wymienionej w pkt 1 - z art. 2, art. 31 ust. 1 i 3, art. 32 oraz art. 58 ust. 1 konstytucji;
13) art. 31 ust. 4 ustawy wymienionej w pkt 1, w zakresie, w jakim nie określa w sposób wyraźny kręgu osób bliskich, które z mocy ustawy wstępują po zmarłym użytkowniku działki w stosunek użytkowania, a w przypadku, gdy o przydział działki ubiega się więcej niż jedna osoba bliska, pozostawia PZD swobodne uznanie co do wyboru osoby, na rzecz której nastąpi przydział działki - z art. 2, art. 21 oraz art. 64 ust. 2 konstytucji.
Kwestionowana ustawa w ocenie wnioskodawcy tworzy mechanizm nierównej ochrony własności i innych praw majątkowych. Zakres przywilejów przyznanych Polskiemu Związkowi Działkowców w stosunku do mienia komunalnego i mienia Skarbu Państwa jest wyjątkowy na tle innych podmiotów prawa cywilnego. Faktycznie zarówno jednostki samorządu terytorialnego, jak i Skarb Państwa zostały przez ustawodawcę w znacznej mierze pozbawione prawa do swobodnego rozporządzania ich własnością, na inne cele niż zakładanie ogrodów działkowych co zdaniem wnioskodawcy jest sprzeczne z konstytucją.
Jak wskazuje wnioskodawca uprawnienia właściciela nieruchomości zajętej przez rodzinny ogród działkowy są tak nikłe, że można mówić wręcz o pustym tytule prawnym. Ani jednostki samorządu, ani Skarb Państwa nie mogą przeznaczyć gruntu wskazanego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako ogród działkowy na inne cele publiczne. Nie mają prawa uzyskać z tego tytułu nawet symbolicznej odpłatności, choć ponoszą koszty ustanowienia prawa i przysposobienia terenu dla potrzeb ogrodu. Muszą tolerować nawet faktyczne władztwo PZD bez tytułu prawnego nad swoimi gruntami, a każda likwidacja ogrodu działkowego wymaga zachowania przepisów ustawy, przewidujących w szczególności wymóg zgody PZD. Nieruchomości zajętych przez rodzinne ogrody działkowe nie można zwrócić dawnym właścicielom lub ich spadkobiercom nawet wtedy, gdy znajdują się one we władaniu faktycznym Związku. Wnioskodawca jest zdania, iż wzmożonej ochrony interesów tej organizacji działkowców nie uzasadnia ochrona interesów zrzeszonych w niej osób, gdyż pozycja tych ostatnich w stosunku do PZD jest ukształtowana tak, że praktycznie są oni klientami Związku. Jest on wyłącznym dysponentem terenów zajmowanych przez rodzinne ogrody działkowe, ustanawiając prawa użytkowania działek związane nierozerwalnie z członkostwem.
Zdaniem wnioskodawcy ustawodawca teoretycznie dopuszcza możliwość tworzenia "nierodzinnych" ogrodów działkowych, lecz dyskryminuje organizatorów tego rodzaju inicjatyw, bowiem nie istnieje ogólna regulacja prawna, chociażby zbliżona do tej, którą zawiera kwestionowana ustawa. Liczne przepisy ustawy przymuszają zatem obywateli, dążących do posiadania i uprawiania ogrodu działkowego, do członkostwa w PZD. Pozycja tej organizacji jest w sposób nieuzasadniony uprzywilejowana w sferze ochrony jej interesów majątkowych, co jest niezgodne z konstytucją - podkreśla wnioskodawca.
Rozprawie będzie przewodniczył wiceprezes TK Stanisław Biernat, sprawozdawcą będzie prezes TK Andrzej Rzepliński.