Zasady ubiegania się o rekompensatę z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej. SK 11/12
23 października 2012 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Anny M.dotyczącą zasad ubiegania się o rekompensatę z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 roku o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie, w jakim ogranicza prawo do rekompensaty do właściciela nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, który "w dniu 1 września 1939 r. zamieszkiwał na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej" i nie przyznaje takiego prawa każdemu właścicielowi nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami RP na skutek okoliczności związanych z wojną rozpoczętą w 1939 r., spełniającemu wymóg obywatelstwa polskiego z art. 2, art. 31 ust. 1 i ust. 3, art. 32, art. 52 ust. 1 oraz z art. 64 ust. 2 konstytucji.
Skarżąca skierowała do wojewody wniosek o przyznanie prawa do rekompensaty za mienie pozostawione przez jej ojca wskazując, że był współwłaścicielem kamienicy. Nieruchomość utracił w związku z wojną rozpoczętą w 1939 r. Wojewoda odmówił potwierdzenia prawa do rekompensaty informując, że w stosunku do ojca skarżącej nie został spełniony jeden z koniecznych warunków: "zamieszkiwanie w dniu 1 września 1939 r. na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej". Wojewoda powołał się na zaświadczenie z archiwum państwowego. Pominął on dowody świadczące o tym, że pobyt ojca skarżącej był jedynie czasowy i przymusowy. Skarżąca odwołała się do Ministra Skarbu Państwa, który utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Anna M. wniosła więc do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na decyzję Ministra Skarbu Państwa. Sąd jednak ją oddalił. Wniesiona przez skarżącą do Naczelnego Sądu Administracyjnego skarga kasacyjna również została oddalona.
W ocenie skarżącej przypisy ustawy o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej nie zawierają definicji "zamieszkiwania" ani też nie wyjaśniają, co należy pod tym pojęciem rozumieć. Nie wskazują, czy jest to zamieszkanie w rozumieniu przepisu art. 25 kodeksu cywilnego, czy też konieczne jest wykazanie zameldowania. Nie precyzują również czy przez zamieszkanie należy rozumieć tzw. pobyt stały, czy każdy pobyt nawet czasowy, np. jednodniowy wyłącznie w dniu 1.09.1939 r. Ustawa ta wprowadza warunek "zamieszkiwania w dniu 1 września 1939 r. na byłym terytorium RP", co zdaniem skarżącej prowadzi do dowolności interpretacyjnej organów administracji i sądów administracyjnych w zakresie pojęcia "zamieszkanie" oraz do dowolności ustaleń w tym zakresie.
Ustawodawca nie wyjaśnił, dlaczego prawo do rekompensaty przysługuje tylko właścicielowi nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, który zamieszkiwał w dniu 1 września 1939 r. na byłym terytorium RP oraz dlaczego takie prawo miałoby nie przysługiwać każdemu właścicielowi, obywatelowi polskiemu, który pozostawił nieruchomość poza obecnymi granicami RP na skutek okoliczności związanych z wojną rozpoczętą w 1939 r, co zdaniem skarżącej jest niezgodne z konstytucją.
Kwestionowany przepis zdaniem skarżącej przez to, że nie przyznaje prawa do rekompensaty wszystkim właścicielom nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, spełniającym wymóg obywatelstwa polskiego jest niezgodny z art. 2 konstytucji, gdyż narusza zasady praw słusznie nabytych, podważa zaufanie obywateli do państwa oraz stoi w sprzeczności z zasadą sprawiedliwości społecznej. Jest ponadto niezgodny z art. 31 ust. 3 konstytucji, ponieważ ogranicza prawa z przyczyn nie wskazanych w tym przepisie. Kwestionowany przepis jest również niezgodny z konstytucyjną zasadą równości ze względu na nierówne traktowanie potencjalnych uprawnionych oraz jest sprzeczny z konstytucyjną zasadą swobodnego przemieszczania się - podkreśla skarżąca.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą będzie sędzia TK Wojciech Hermeliński.