Traktat z Lizbony. K 32/09
10 listopada 2010 r. o godz. 9.30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna połączone wnioski Grupy posłów na Sejm i Grupy senatorów dotyczące Traktatu z Lizbony.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie połączonych wniosków Grupy posłów na Sejm oraz Grupy senatorów.
Grupa posłów na Sejm wniosła:
I. o zbadanie zgodności:
1) art. 1 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, sporządzonego w Lizbonie dnia 13 grudnia 2007 roku w zakresie ustalającym treść:
a) art. 9 c ustęp 3, art. 15b ustęp 2 akapit pierwszy, artykułu 28 ustęp 3 akapit trzeci, artykułu 28d ustęp 2 zdanie drugie oraz artykułu 28e ustęp 2 zdanie drugie, ustęp 3 akapit drugi zdanie drugie i ustęp 4 akapit drugi zdanie pierwsze Traktatu o Unii Europejskiej w zakresie, w jakim dopuszczają stanowienie przez Radę Unii Europejskiej większością kwalifikowaną - samodzielnie albo wspólnie z Parlamentem Europejskim - wbrew stanowisku Rzeczypospolitej Polskiej aktów prawnych obowiązujących na jej terytorium lub wiążących ją w stosunkach zewnętrznych,
b) art. 15b ustęp 3, art. 28a ustęp 2 akapit pierwszy zdanie drugie i trzecie oraz ustęp 3 akapit pierwszy zdanie pierwsze, a także art. 48 [48] ust. 6 akapit drugi i ust. 7 Traktatu wymienionego w lit. a;
2) art. 2 Traktatu z Lizbony, powołanego w punkcie 1, w zakresie ustalającym treść:
a) art. 188c ustęp 4 akapit pierwszy, art. 188k ustęp 1 zdanie pierwsze, art. 188n ust. 8 oraz art. 251 ust. 8, 10 i 13 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w zakresie, w jakim dopuszczają stanowienie przez Radę UE większością kwalifikowaną - samodzielnie albo wspólnie z Parlamentem Europejskim - wbrew stanowisku Rzeczypospolitej Polskiej aktów prawnych obowiązujących na jej terytorium lub wiążących ją w stosunkach zewnętrznych;
b) art. 22 akapit drugi, art. 65 ustęp 3 akapit drugi i trzeci, art. 69a ustęp 2 akapit drugi litera b), art. 69b ustęp 1 akapit trzeci, art. 69e ustęp 4, art. 137 ustęp 2 akapit czwarty, art. 175 ustęp 2 akapit drugi, art. 188n ustęp 8 akapit drugi zdanie drugie, art. 190 ustęp 1 akapit drugi, art. 229a, art. 245 akapit drugi, art. 266 akapit trzeci zdanie drugie, art. 269 akapit trzeci, art. 270a ustęp 2 akapit drugi, art. 280h ustęp 1 i ustęp 2 oraz art. 308 ustęp 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, z art. 90 ust. 1-3 w związku z art. 2, art. 4 i art. 8 ust. 1 konstytucji oraz w związku z wyrażoną w jej preambule zasadą suwerennego i demokratycznego stanowienia Narodu Polskiego o losie Ojczyzny;
II. Ponadto o zbadanie zgodności Deklaracji (nr 17) odnoszącej się do zasady pierwszeństwa, dołączonej do Aktu końcowego konferencji międzyrządowej, która przyjęła Traktat z Lizbony, z art. 8 w związku z art. 91 ust. 2 i 3 oraz art. 195 ust. 1 konstytucji;
III. Na wypadek, gdyby Trybunał Konstytucyjny nie orzekł o niezgodności z Konstytucją RP postanowień traktatowych wskazanych w części I pkt 1 lit. b i pkt 2 lit. b petitum, wnosimy o zbadanie zgodności art. 1 ustawy z dnia 1 kwietnia 2008 roku o ratyfikacji Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, sporządzonego w Lizbonie dnia 13 grudnia 2007 roku w zakresie, w jakim zgodzie ustawodawcy na związanie Rzeczypospolitej Polskiej wskazanymi postanowieniami traktatowymi nie towarzyszy ustawowe unormowanie stanowiącego udziału Sejmu i Senatu w procesie kształtowania stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej w każdej sprawie ewentualnego przyjęcia przez Radę Europejską lub Radę Unii Europejskiej aktu prawnego na podstawie któregokolwiek z tych postanowień, z art. 2, art. 4, art. 8 ust. 1, art. 10 i art. 95 ust. 1 konstytucji;
Grupa senatorów wniosła o zbadanie zgodności art. 1 pkt 56 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, sporządzonego w Lizbonie dnia 13 grudnia 2007 roku, w zakresie nadania nowego brzmienia art. 48 Traktatu o Unii Europejskiej, w związku z art. 2 pkt 12, 13 i 289 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, sporządzonego w Lizbonie dnia 13 grudnia 2007 roku, w zakresie dodawanych art. 2a ust. 2, art. 2b ust. 2, art. 2f oraz nowego brzmienia art. 308 (nowy art. 352) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej z art. 8 oraz z art. 90 ust. 1 konstytucji.
Grupa posłów
Wnioskodawcy kwestionują, wprowadzoną przez Traktat z Lizbony zasadę stanowienia przez Radę Unii Europejskiej samodzielnie lub wspólnie z Parlamentem Europejskim, większością kwalifikowaną. Przekazanie przez Rzeczpospolitą Polską kompetencji, które mogą być wykonywane wbrew jej woli, a z woli innych państw członkowskich zdolnych stworzyć wymaganą większość bez udziału Polski, oznacza zdaniem wnioskodawcy, przekazanie (wbrew postanowieniom art. 90 ust. 1 konstytucji) kompetencji innym państwom, które narzucają swoją wolę naszemu państwu. Ponadto stanowienie przez Radę Unii, bez zgody Rzeczpospolitej Polskiej, aktów prawnych mających wiążące wobec niej skutki prawne nie daje żadnej gwarancji zgodności takich aktów z konstytucją, tym samym jest sprzeczne z art. 8 ust. 1 konstytucji.
Wątpliwości wnioskodawców budzi wprowadzenie w Traktacie z Lizbony upoważnień do przekazywania kompetencji, które to upoważnienia uznają za blankietowe, stanowiące obejście wymogu demokratycznego stanowienia o zakresie przekazania kompetencji w procedurze ratyfikacyjnej zgodnie z art. 90 ust. 2 lub ust. 3 konstytucji, realizującym zasady wyrażone w art. 2 i art. 4 konstytucji.
Wnioskodawcy kwestionują również zgodność Deklaracji nr 17, odnoszącej się do zasady pierwszeństwa, dołączonej do Aktu końcowego konferencji międzyrządowej, która przyjęła Traktat z Lizbony, z art. 8 w związku z art. 91 ust. 2 i 3 oraz art. 195 ust. 1 konstytucji. W opinii wnioskodawcy deklaracja ta jest aktem normatywnym, ponieważ stanowi pierwszy oficjalny dokument wydany w imieniu wszystkich państw członkowskich - stron traktatów konstytuujących Unię- który proklamuje zasadę pierwszeństwa w sposób generalny i abstrakcyjny.
Grupa senatorów
Zarzuty wnioskodawców związane są z nowym brzmieniem art. 48 Traktatu o Unii Europejskiej, który wprawdzie przewiduje wejście w życie decyzji Unii Europejskiej dopiero po jej zatwierdzeniu przez państwo członkowskie, ale tylko w sprawach zmian instytucjonalnych w dziedzinie pieniężnej. Zasadniczym powodem niekonstytucyjności Traktatu z Lizbony jest brak regulacji "okołotraktatowej" w zakresie procedury wyrażania zgody na dokonywane zmiany prawa pierwotnego Unii.
Wnioskodawca uznaje za sprzeczne z art. 90 ust. 1 konstytucji przeniesienie konstytucyjnych kompetencji organów państwa polskiego na organy Unii przy konsultacyjnej roli organów państwa polskiego i ograniczonego, co do skuteczności prawa sprzeciwu.
Rozprawie będzie przewodniczył wiceprezes TK Marek Mazurkiewicz, a sprawozdawcą będzie prezes TK Bohdan Zdziennicki.