Postępowanie karne; zasady odczytywania na rozprawie głównej protokołów przesłuchań świadków i oskarżonych. P 11/09
7 grudnia 2010 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Rejonowego w Lublinie IX Wydział Karny dotyczące zasad odczytywania na rozprawie głównej protokołów przesłuchań świadków i oskarżonych.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 392 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim uzależnia od braku sprzeciwu obecnych stron możliwość odczytania na rozprawie głównej protokołów przesłuchania świadków i oskarżonych, sporządzonych w postępowaniu przygotowawczym lub przed sądem albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę, gdy bezpośrednie przeprowadzenie dowodu nie jest niezbędne, z zasadą prawa do sądu w aspekcie adekwatnego ukształtowania procedury sądowej gwarantującej rozpoznanie sprawy w rozsądnym terminie, wyrażoną w art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 konstytucji oraz art. 6 § 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 roku, zmienionej Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2.
Zasada bezpośredniości przeprowadzania dowodów w postępowaniu karnym stanowi jeden z elementów prawa do obrony. Dzięki niej oskarżony ma prawo zapoznać się z wszystkimi dowodami zgromadzonymi przeciwko niemu w toku prowadzonego postępowania, w tym uczestniczyć osobiście w przesłuchaniu świadka, co pozwala mu na zadawanie pytań, ustosunkowanie się do jego twierdzeń, jak też wykazywanie sprzeczności.
Kodeks postępowania karnego przewiduje szereg odstępstw od zasady bezpośredniości, a jednym z nich jest kwestionowany przepis. Zgodnie z nim dopuszczalne jest odczytanie protokołów zeznań lub wyjaśnień sporządzonych w postępowaniu przygotowawczym albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę, gdy bezpośrednie przeprowadzenie dowodu nie jest niezbędne, a żadna z obecnych przy tej czynności stron temu się nie sprzeciwi. Ma to zagwarantować prawo do rzetelnego procesu. Zgłoszenie sprzeciwu nie wymaga podania przez stronę jakichkolwiek argumentów dla jego uzasadnienia, a zwłaszcza wykazania, iż istnieją powody przemawiające za tym, iż bezpośrednie przesłuchanie świadka lub oskarżonego jest konieczne.
Celem postępowania sądowego jest rozstrzygnięcie danej sprawy bez zbędnej zwłoki. Zdaniem sądu pytającego obowiązujące ukształtowanie procedury przeprowadzania dowodu z zeznań świadków przewidziane w kwestionowanym przepisie może wywierać negatywny wpływ na sprawność prowadzonego postępowania sądowego. Na skutek zgłoszonego sprzeciwu dochodzi do wydłużenia prowadzonego postępowania co w rezultacie może naruszać konstytucyjne zasady rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie oraz Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Rozprawie będzie przewodniczyła sędzia TK Ewa Łętowska, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Teresa Liszcz.