Uprawnienie każdego polskiego sądu do wystąpienia z pytaniem prawnym do Trybunału Sprawiedliwości w trybie prejudycjalnym. Kp 3/08
18 lutego 2009 r. o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpozna wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej dotyczący uprawnienia każdego polskiego sądu do wystąpienia z pytaniem prawnym do Trybunału Sprawiedliwości w trybie prejudycjalnym.
Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek w sprawie zgodności art. 1 ustawy z dnia 10 lipca 2008 roku o upoważnieniu Prezydenta RP do złożenia oświadczenia o uznaniu właściwości Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich na podstawie art. 35 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej z art. 45 ust. 1 konstytucji w zakresie, w jakim poprzez upoważnienie Prezydenta RP do złożenia oświadczenia o uznaniu jurysdykcji Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, w zakresie uprawnienia każdego polskiego sądu do wystąpienia do Trybunału Sprawiedliwości o rozpatrzenie w trybie prejudycjalnym wniosków, o których mowa w art. 35 ust. 3 lit. b Traktatu o Unii Europejskiej, narusza prawo do rozpatrzenia przez sąd sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.
Od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej wszystkie sądy na podstawie Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE) maja prawo zwrócenia się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem prawnym o wykładnię przepisu prawa wspólnotowego z obszaru I filaru UE (integracja gospodarcza i społeczna). Poza tą procedurą główną istnieje procedura fakultatywna określona w Traktacie o Unii Europejskiej dotycząca III filaru UE (współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych), która jest ograniczona.
Zaskarżona ustawa przewiduje uznanie przez Polskę Trybunału Sprawiedliwości za organ właściwy do orzekania w sprawie pytań wszystkich sądów Rzeczypospolitej Polskiej. Prezydent RP uważa, iż umożliwienie wszystkim polskim sądom, w tym sądom orzekającym w pierwszej instancji, zwracania się do Trybunału Sprawiedliwości o orzeczenie w trybie prejudycjalnym (tj. postępowaniu niespornym), o ważności i wykładni wskazanych w Traktacie aktów z zakresu współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych - jest niezgodne z przepisem konstytucji gwarantującym każdemu prawo do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Szybkość jest jedną z podstawowych wartości sądowego stosowania prawa, a spóźnione prawo do sądu traci na znaczeniu. Średni czas rozpoznania przez Trybunał Sprawiedliwości pytania prawnego w trybie prejudycjalnym wynosi obecnie około 20 miesięcy. Wprawdzie przewidziana została możliwość wprowadzenia trybu przyspieszonego, (tzw. pilny tryb prejudycjalny), lecz ma on charakter szczególny i nie dotyczy wszystkich spraw. Statut Trybunału Sprawiedliwości obligując sąd państwa członkowskiego, który przekazał sprawę do Trybunału, do zawieszenia postępowania do czasu uzyskania orzeczenia w trybie prejudycjalnym, co zmusza do oczekiwania na rozstrzygnięcie sądu krajowego przez wiele miesięcy. Zdaniem Prezydenta RP, takie rozwiązanie, z punktu widzenia ochrony praw jednostki, jest sprzeczne z zasadą państwa prawnego.
Rozprawie będzie przewodniczył prezes TK Bohdan Zdziennicki, sprawozdawcą będzie sędzia TK Stanisław Biernat.