Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych. SK 55/08
20 kwietnia 2009 r. o godz. 12.30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Romualda N. dotyczącą rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 6 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece z art. 21, art. 32 ust. 1, art. 64 konstytucji.
Skarżący pod wpływem używanych wobec niego gróźb podpisał przed notariuszem umowę sprzedaży nieruchomości. Następnie wytoczył powództwo o uznanie tej czynności za nieważną. Już w pozwie został przez skarżącego złożony wniosek o zabezpieczenie powództwa poprzez wpisanie zastrzeżenia do księgi wieczystej o toczącym się postępowaniu o unieważnienie umowy sprzedaży. Wniosek nie został przez sąd rozpoznany. Sąd prawomocnym wyrokiem uznał umowę za nieważną, co skutkuje tym, że nie doszło do przeniesienia prawa własności na nabywców. Zostali oni jednak wpisani do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości w oparciu o unieważnioną umowę. W trakcie trwania procesu o uznanie umowy za nieważną dokonali zbycia nieruchomości, która w kolejnych latach była jeszcze dwukrotnie sprzedawana, a ostateczny nabywca został wpisany do księgi wieczystej jako właściciel.
Prawo własności zagwarantowane w konstytucji jest prawem podmiotowym. Skarżący podnosi, iż skoro przepisy prawa prywatnego wskazują, że nieważna umowa nie wywołuje skutków prawnych, to dokonywane rozporządzenia rzeczą poprzez osoby nieuprawnione nie może doprowadzić do pozbawienia osób uprawnionych prawa własności. Przepisy prawa w tym zakresie winny w pierwszym rzędzie chronić prawo własności. Zaskarżony przepis, w aktualnie obowiązującym brzmieniu, w praktyce uniemożliwia dochodzenie praw przez właściciela. Powoduje to w świetle prawa pozbawienie własności nieruchomości osoby, która na skutek czynności bezprawnych zawarła umowę. Potem zgodnie z przepisami uchylając się od skutków prawnych oświadczenia woli nie mogła wejść w przysługujące jej prawo własności nieruchomości. Uzależnienie w kwestionowanym przepisie, obalenia domniemania rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych od wykazania, iż nabywcy działają w złej wierze, staje się niemożliwe do wykazania.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Adam Jamróz, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Teresa Liszcz.