Uprawnienia komornika. K 21/08
14 maja 2009 r. o godz. 9.30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Krajowej Rady Komorniczej dotyczący możliwości działania wielu komorników w jednym rewirze komorniczym.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
- art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw w odniesieniu do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji z art. 2, art. 7 konstytucji;
- art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw w odniesieniu do art. 8 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji z art. 2 konstytucji,
- art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 24 maja 2007 roku o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw w odniesieniu do art. 8 ust. 2 oraz art. 8 ust. 7 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji z art. 2 konstytucji;
- art. 1 pkt 24 ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw w odniesieniu do art. 29 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji z art. 2 konstytucji;
- art. 1 pkt 24 ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw w odniesieniu do art. 29 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji z art. 2 oraz art. 17 ust. 1 konstytucji;
- art. 1 pkt 29 ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw w odniesieniu do art. 32 ust. 6 zdanie pierwsze ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji z art. 2 konstytucji;
- art. 1 pkt 29 ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw w odniesieniu do art. 32 ust. 7 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji z art. 2 oraz art. 17 ust. 1 konstytucji;
- art. 1 pkt 37 ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw w odniesieniu do art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji z art. 2, art. 32 ust. i art. 64 ust. 2 konstytucji;
- art. 1 pkt 41 ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw w odniesieniu do art. 45 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji z art. 2, art. 32 ust. i art. 64 ust. 2 konstytucji;
- art. 1 pkt 46 ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw w odniesieniu do art. 49a ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji z art. 2, art. 32 ust. i art. 64 ust. 2 konstytucji;
Nowe brzmienie art. 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji stawia na jednej płaszczyźnie nadzór sprawowany przez sąd oraz przez prezesa sądu rejonowego, przy którym komornik wykonuje swoje czynności. Niewyznaczenie ram prawnych, w których prezes sądu rejonowego mógłby sprawować nadzór nad czynnościami komornika narusza, zdaniem wnioskodawcy, zasadę, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa oraz stoi w sprzeczności z wymogiem przyzwoitej legislacji.
Art. 8 ust. 2 znowelizowanej ustawy o komornikach sądowych i egzekucji dopuszcza działanie wielu komorników w jednym rewirze komorniczym, obejmującym obszar właściwości sadu rejonowego. Efektem tych zmian jest sytuacja, w której na jednym obszarze właściwych będzie wielu komorników, co jest sprzeczne z zasadą mówiącą, że zakres kompetencji organów do działania na określonym terytorium nie może się pokrywać. Unormowanie zawarte w znowelizowanym art. 8 ust. 2 wprowadza możliwość swobodnego wyboru komornika przez wierzyciela na terenie rewiru. To zaś, zdaniem wnioskodawcy, prowadzi do konkurencji między komornikami, a więc organami stosującymi środki przymusu państwowego.
W myśl znowelizowanego art. 8 ust. 7 komornik został pozbawiony prawa odmowy przyjęcia wniosku o wszczęcie egzekucji, dokonania zabezpieczenia lub podjęcia innych czynności wchodzących w zakres jego ustawowych zadań, nawet gdyby czynności te miały być wykonywane poza jego rewirem komorniczym. Zdaniem wnioskodawcy przepis ten może prowadzić do znacznej dezorganizacji funkcjonowania kancelarii komorniczych, czego efektem będzie pogorszenie jakości i szybkości prowadzonych postępowań.
Art. 29 ust. 3 znowelizowanej ustawy o komornikach sądowych i egzekucji stanowi, że komornik ma obowiązek zatrudnić w okresie 3 lat co najmniej jednego aplikanta komorniczego. Przepis ten nakłada określony obowiązek prawny, którego wykonanie uzależnione jest od czynników, na które komornik nie ma wpływu, jak zatrudnienie odpowiedniej ilości aplikantów czy skierowanie aplikanta do określonej kancelarii komorniczej. Obowiązek ten może również stanowić istotne finansowe obciążenie komornika co godzi w zasadę przyzwoitej legislacji.
Znowelizowany art. 29 ust. 5 przyznaje prezesowi sądu apelacyjnego uprawnienie do zobowiązania komornika do zatrudnienia wskazanego aplikanta komorniczego. Uprawnienie to przysługuje również radzie izby komorniczej. Zdaniem wnioskodawcy, wybór dokonany przez prezesa sądu apelacyjnego może stać na przeszkodzie realizacji przez samorząd komorniczy obowiązku sprawowania pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu komornika sądowego.
Nowe brzmienie art. 32 ust. 6 nakłada na komornika obowiązek zatrudnienia w okresie 2 lat co najmniej jednego asesora komorniczego. Obowiązek ten, w żadnym stopniu nie jest uzależniony od komornika, a jego niedookreślony charakter narusza zasadę przyzwoitej legislacji.
Art. 32 ust. 7 w nowym brzmieniu przyznaje prezesowi sądu apelacyjnego uprawnienie do zobowiązania komornika sądowego do zatrudnienia wskazanego asesora sądowego. W ocenie wnioskodawcy uprawnienie to jest mało szczegółowe i nie ograniczone choćby ogólnymi dyrektywami, co pozwala na postawienie zarzutu nie spełniania postulatów przyzwoitej legislacji oraz sprawowania pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu komornika sądowego.
Wszyscy wierzyciele wnoszący o dokonanie czynności w toku postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego, mają na wezwanie komornika uiścić zaliczkę na pokrycie wydatków gotówkowych. Z obowiązku tego został zwolniony Skarb Państwa. Oznacza to, jak wynika z nowego brzmienia art. 40 ust. 2 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, że wydatki te powinien ponieść komornik,. Stworzenie takiej preferencji może wprowadzić nieuzasadnione uprzywilejowanie lub dyskryminację.
Znowelizowany art. 42 ust. 2 zwolnił Skarb Państwa od ponoszenia opłaty za dokonanie zabezpieczenia roszczenia pieniężnego przysługującego komornikowi. Opłata ta ciąży nadal na innych podmiotach prawa cywilnego co doprowadza do nieuzasadnionego uprzywilejowania. Zwolnienie przysługujące Skarbowi Państwa obciąża finansowo komornika. Przy braku środków na pokrycie kosztów postępowania może być to przyczyną powstrzymania się od ich prowadzenia, co będzie negatywnie rzutować na szybkość i skuteczność postępowań zabezpieczających należności Skarbu Państwa.
Koszty zabezpieczenia świadczeń niepieniężnych jak też egzekucji tych świadczeń mogą być dochodzone wyłącznie przez stronę, na rzecz której zostały ustalone przez komornika w wydanym przez niego postanowieniu i zasądzone w prawomocnym wyroku sądu. Na podstawie znowelizowanego art. 49a ust. 3 komornik, który nie otrzyma opłaty z tytułu dokonania egzekucji świadczenia niepieniężnego, nie będzie miał żadnej prawnej możliwości ich uzyskania. Zatem zwolnienie Skarbu Państwa od obowiązku uiszczenia opłaty oznacza, że we wszystkich sprawach egzekucyjnych i zabezpieczających na rzecz Skarbu Państwa, komornik nie tylko nie otrzyma żadnego wynagrodzenia za dokonane czynności, lecz również nie uzyska zwrotu wydatków poniesionych w związku z dokonywanymi czynnościami, co jest niezgodnie z zasadami: przyzwoitej legislacji oraz równości.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Marek Kotlinowski, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Ewa Łętowska.