Prawo o ruchu drogowym. Kp 4/09
14 października 2009 r. o godz. 9.30 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpozna wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej dotyczący ustawy z 2 kwietnia 2009 roku - Prawo o ruchu drogowym.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
- całej ustawy z dnia 2 kwietnia 2009 roku - Prawo o ruchu drogowym oraz o zmianie niektórych ustaw z art. 2 w związku z art. 7 i art. 186 ust. 1 konstytucji (uchwalenie przez Sejm bez dochowania ustawowego trybu uchwalania ustaw);
- art. 1 pkt 10 w części dodawanego do ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku - Prawo o ruchu drogowym oraz o zmianie niektórych ustaw, art. 140al ust. 1-3 w zakresie, w jakim w związku z art. 130 wymienionej ustawy w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 2 kwietnia 2009 roku dopuszcza stosowanie wobec tej samej osoby, za ten sam czyn sankcji administracyjnej (kary pieniężnej) oraz systemu punktowego karania kierowców dopuszczających się naruszeń przepisów ruchu drogowego - z art. 2 konstytucji (naruszenie zasady państwa prawnego poprzez brak proporcjonalności i nadmierny rygoryzm);
- art. 1 pkt 10 w części dodawanego do powyższej ustawy, art. 140an w zakresie, w jakim nadając decyzji administracyjnej o nałożeniu kary pieniężnej rygor natychmiastowej wykonalności nie określa, czy i w jakim zakresie służy od niej odwołanie - z art. 2 konstytucji (naruszenie zasady przyzwoitej legislacji);
- art. 1 pkt 10 w części dodawanego do powyższej ustawy, art. 140at ust. 4 w zakresie, w jakim dopuszcza sprzedaż zatrzymanego przez organ kontroli ruchu drogowego pojazdu, którym naruszono przepisy ruchu drogowego i który nie stanowi własności kierującego pojazdem - z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 1 i 3 konstytucji.
Kwestionowana ustawa Prawo o Ruchu Drogowym zmienia zasady odpowiedzialności za naruszenie przepisów ruchu drogowego w zakresie przekraczania przez kierujących pojazdami dopuszczalnej prędkości. Zgodnie z obowiązującymi przepisami kierujący pojazdem przekraczając dopuszczalną prędkość popełnia wykroczenie określone w ustawie Kodeks Wykroczeń z 20 maja 1971 r. W sprawach o wykroczenia w pierwszej instancji orzekają sądy rejonowe. Kwestionowana ustawa wprowadza odpowiedzialność administracyjną i karę pieniężną. Decyzję o nałożeniu kary pieniężnej wydaje Główny Inspektor Transportu Drogowego. Uwzględniając fakt, że siedziba Głównego Inspektora mieści się w Warszawie, w przypadku wejścia w życie kwestionowanej ustawy, sądem właściwym w sprawach wszystkich kierowców ukaranych karą pieniężną będzie jeden sąd, czyli Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Zdaniem wnioskodawcy ustawodawca powinien był zasięgnąć opinii Krajowej Rady Sądownictwa wobec tak istotnej zmiany właściwości sądów. Brak opinii KRS powoduje, że ustawa została uchwalona przez Sejm bez dochowania ustawowego trybu uchwalania ustaw.
Zgodnie z nowym przepisem kierujący pojazdem przekraczający dopuszczalną prędkość podlega karze pieniężnej od 100 do 700 zł. w zależności od stopnia i miejsca dokonania przekroczenia. Zdaniem wnioskodawcy kara współistniejąca z systemem punktowego karania kierowców pełni funkcję represyjną i nadmiernie dolegliwą. Kierowca nie tylko zostanie ukarany surowiej, ale również będzie pozbawiony gwarancji właściwych dla postępowania w sprawach o wykroczenie. Przepisy stanowią bowiem, że do ewidencji przekazywane zostaną informacje o kierowcach w zakresie naruszeń przepisów ruchu drogowego stwierdzonych w drodze postępowania administracyjnego. Sformułowanie umożliwia zróżnicowaną wykładnię. Do ewidencji informacje mogą być przekazywane przed wydaniem decyzji o nałożeniu kary albo po jej wydaniu, jak również po zakończeniu postępowania administracyjnego w sprawie. Ponadto kwestia szczegółowych regulacji dotyczących sposobu przekazywania nie powinna być uregulowana aktem podustawowym, ponieważ wiąże się to z ograniczeniem z korzystania z konstytucyjnych wolności i praw.
Kwestionowany przepis przyznaje Głównemu Inspektorowi Transportu Drogowego prawo do wydawania decyzji administracyjnej o nałożeniu kary pieniężnej, jednocześnie nie określa, czy i w jakim zakresie służy od niej odwołanie. Nie wskazuje też organu wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu postępowania administracyjnego. Zdaniem wnioskodawcy niezrozumiałe jest także, dlaczego nieostatecznej decyzji o nałożeniu kary nadawany ma być obligatoryjny rygor natychmiastowej wykonalności. Nakazanie wykonania decyzji nieostatecznej powinno mieć zawsze charakter wyjątkowy, uzasadniony szczególnym charakterem rozstrzyganej materii. W przypadku decyzji nakładającej karę za przekroczenie prędkości nie występuje żadna wyjątkowa okoliczność. Zdaniem wnioskodawcy prawodawca przekroczył przynależna mu swobodę w kształtowaniu prawa, tworząc regulację cechującą się nadmiernym fiskalizmem i brakiem poszanowania praw obywatelskich.
Zgodnie z ustawą pojazd, którego właściciel przekroczył dopuszczalną prędkość, w pewnej sytuacji może zostać sprzedany z wykorzystaniem jednej z form sprzedaży egzekucyjnej. Pojazd objęty postępowaniem egzekucyjnym może nie stanowić własności kierującego pojazdem. Wnioskodawca kwestionuje więc zasadność sprzedaży pojazdu, gdy jest on własnością osoby trzeciej. Zdaniem wnioskodawcy narusza to reguły sprawiedliwości i proporcjonalności wynikające z zasady demokratycznego państwa prawnego.
Rozprawie będzie przewodniczył wiceprezes TK Janusz Niemcewicz, sprawozdawcą będzie sędzia TK Ewa Łętowska.