Zasada równości wobec prawa - ustalanie dochodowości gospodarstw rolnych K 18/05
6 maja 2008 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Krajowej Rady Izb Rolniczych dotyczący ustalania dochodowości gospodarstw rolnych.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
- art. 18 ustawy z dnia 15 listopada 1984 roku o podatku rolnym z art. 2 Konstytucji;
- art. 8 ust. 9 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej oraz art. 5 ust. 8 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych z art. 2 Konstytucji, z art. 32 ust. 1 i 2 w związku z art. 2 Konstytucji.
Ustawodawca dla określenia dochodowości gospodarstw rolnych stosuje odmienne metody obliczania prowadzące do wyliczenia trzech różnych kwot dochodu. W ocenie wnioskodawcy obowiązujący stan prawny prowadzi do sytuacji, że przy niezmiennym stanie faktycznym, jakim jest utrzymywanie się konkretnych osób z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych, ich dochód wyliczany jest w różny sposób w zależności od celu, jakiemu ma służyć. Rolnik ubiegający się o kredyt może legitymować się przed instytucją finansową badającą jego zdolność kredytową dochodem wyliczonym w oparciu o przepisy ustawy o podatku rolnym, nie zaś kwotą dochodu ustaloną w ustawie o pomocy społecznej czy w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Jeżeli chodzi o uprawnienie do korzystania ze świadczeń z pomocy społecznej, jego dochodowość nie jest liczona na podstawie ustawy o podatku rolnym, lecz ustalona wprost w tej ustawie. Także ustawa o systemie oświaty w zakresie przesłanek ubiegania się o pomoc stypendialną, odsyła do kwoty dochodu określonej w ustawie o pomocy społecznej, nie zaś np. do kwoty wyliczonej w oparciu o przepisy ustawy o podatku rolnym. Zupełnie inaczej dochodowość wygląda w sytuacji, kiedy rolnik ubiega się o pomoc w formach przewidzianych przez ustawę o świadczeniach rodzinnych. Z kolei ustawa o dodatkach mieszkaniowych określająca warunki przyznania dodatku mieszkaniowego odsyła do dochodu wyliczanego na podstawie ustawy o podatku rolnym. Modyfikowanie w sposób swobodny przez ustawodawcę wysokości dochodu osoby uzyskującej go z pracy w gospodarstwie rolnym powoduje, iż w pewnych sytuacjach ta sama osoba jest "zbyt bogata", aby uzyskać pomoc ze strony państwa (pomoc społeczna, świadczenia rodzinne, stypendium socjalne), w innych zaś "zbyt biedna", aby skorzystać z dostępnych na rynku usług, np. kredytu. Stosowanie tego rodzaju technik legislacyjnych przez ustawodawcę - w ocenie wnioskodawcy - uniemożliwia obywatelowi kształtowanie swoich stosunków życiowych w oparciu o obowiązujące prawo i jest nie do pogodzenia z wymogami wynikającymi z zasady państwa prawnego, w szczególności zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Pomoc ze strony państwa wynikająca z ustaw o pomocy społecznej i o świadczeniach rodzinnych uzależniona jest od wysokości dochodu przypadającego na jednego członka gospodarstwa domowego. Kwestionowane regulacje powodują, iż przyznanie pomocy osobom uzyskujących dochód z pracy w gospodarstwie rolnym uzależnione jest nie tyle od rzeczywistej wysokości, co od źródła dochodu (praca w gospodarstwie rolnym). Prowadzi to do sytuacji, w której rzeczywista sytuacja finansowa osoby potrzebującej pomocy ze strony państwa nie ma nic wspólnego z ustawowo określoną kwotą jej dochodu. Osoby te ubiegając się o pomoc ze strony państwa w formach przewidzianych w tych ustawach nie będą mogły wykazać dochodu niższego, niż określony na poziomie ustawowym, nawet jeśli ich dochód byłby faktycznie niższy. W szczególności może to prowadzić do pozbawienia pomocy ze strony państwa tych osób, które do tej pomocy, z uwagi na stan faktyczny w jakim się znajdują, są uprawnione i które rzeczywiście jej potrzebują. W ocenie wnioskodawcy odejście od zasady równego traktowania dochodów osób, którym przysługuje pomoc ze strony państwa w deklarowanych przez obie ustawy formach prowadzi do dyskryminacji osób utrzymujących się z pracy w gospodarstwach rolnych.
Rozprawie będzie przewodniczyła sędzia TK Teresa Liszcz, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Zbigniew Cieślak.