Uchylenie ubezwłasnowolnienia K 28/05
7 marca 2007 r. o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący uchylenia ubezwłasnowolnienia.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 559 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku - Kodeks postępowania cywilnego w związku z art. 545 § 1 i 2 tej ustawy w zakresie, w jakim wyłącza osobę ubezwłasnowolnioną z kręgu podmiotów uprawnionych do zgłoszenia wniosku o wszczęcie postępowania o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia z art. 30 i art. 31 Konstytucji.
Osobom ubezwłasnowolnionym nie przysługuje uprawnienie do zgłoszenia wniosku o wszczęcie postępowania o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia. Z punktu widzenia zasad właściwych dla sądowej procedury cywilnej rozwiązanie takie uznawane jest za poprawne i konsekwentne. Jednakże z punktu widzenia chronionych konstytucyjnie wartości budzi wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich. W sprawie o ubezwłasnowolnienie przedmiotem postępowania jest bowiem nie tylko rozpatrzenie sprawy o ubezwłasnowolnienie, lecz także rozstrzygnięcie o zakresie konstytucyjnego prawa do wolności, rozumianego jako swoboda podejmowania przez jednostkę decyzji dotyczących jej osoby. Swoboda ta podlega licznym ograniczeniom, a w skrajnych przypadkach (jak np. ubezwłasnowolnienie całkowite) w ogóle podlega wyłączeniu. Wyłączenie swobody wynika z prawomocnego postanowienia sądowego orzekającego ubezwłasnowolnienie, a więc z rozstrzygnięcia podjętego przez organ władzy publicznej. Oznacza to, że osoba ubezwłasnowolniona, nawet w przypadku faktycznego ustąpienia przesłanki w postaci braku możności kierowania swoim postępowaniem, z uwagi właśnie na istnienie prawomocnego orzeczenia, nie może korzystać z konstytucyjnego prawa do wolności. Sytuacja procesowa jednostki została bowiem ukształtowana przez ustawodawcę w ten sposób, że stała się ona wyłącznie przedmiotem działań innych osób i podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia.
Rozprawie będzie przewodniczył prezes TK Jerzy Stępień, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Wojciech Hermeliński.