Koszty pomocy prawnej SK 23/05
29 sierpnia 2006 r. o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Grażyny K.-J. dotyczącą kosztów pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 maja 2003 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu oraz § 11 ust. 1 pkt 1 i § 15 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z art. 2 i art. 32 Konstytucji.
Radca prawny Grażyna K.-J., ustanowiona z urzędu pełnomocnikiem Ryszarda J. ubiegającego się o przywrócenie do pracy i odszkodowanie za czas pozostawania bez pracy, wniosła do sądu rejonowego 29 listopada 2002 r. pismo, w którym skonkretyzowała roszczenia powoda. Jednocześnie wystąpiła o zwrot kosztów za wykonaną pomoc prawną. Koszty pomocy prawnej w razie oddalenia powództwa ustaliła następująco: za roszczenie dotyczące uznania, wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne - 100 zł; w sprawie bezprawnego rozwiązania umowy o pracę z powodem - 2 tys. zł i zwrot wszelkich wydatków poniesionych z celowym dochodzeniem roszczenia. Zgodnie rozporządzeniem z 28 września 2002 r. do spraw będących w toku przed dniem wejścia w życie tego rozporządzenia stosuje się aż do zakończenia sprawy w danej instancji stawki określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 12 grudnia 1997 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych. Zdaniem Grażyny K.-J. należały jej się stawki określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 12 grudnia 1997 r. Sąd rejonowy wobec cofnięcia pozwu w zakresie obu powyższych roszczeń, za podstawę ustalenia wysokości wynagrodzenia przyjął roszczenie o przywrócenie do pracy jako pierwsze zgłoszone w niniejszej sprawie. Przyznał Grażynie K.-J. wynagrodzenie w wysokości 150 proc. od stawki minimalnej 60 zł przysługującej w sprawach o przywrócenie do pracy wynikającej z rozporządzenia z 28 września 2002 r.. W pozostałym zakresie wniosek oddalił jako bezzasadny. W zażaleniu do sądu II instancji Grażyna K.-J. podtrzymała wartość przedmiotu zaskarżenia i postawiła sądowi zarzut niezastosowania stawek wynagrodzenia z rozporządzenia z 12 grudnia 1997 r. Sąd odwoławczy postanowił, że podstawą określenia opłaty z tytułu udzielonej pomocy prawnej jest pierwotne żądanie zasadnicze, które obejmowało dwa roszczenia. Opłata ta winna więc stanowić sumę opłat cząstkowych (za każde roszczenie) ustalonych na podstawie rozporządzenia z 28 września 2002 r. Co do pierwszego roszczenia sąd odwoławczy podtrzymał rozstrzygnięcie sądu rejonowego. Uznał, że opłata zgodna jest z rozporządzeniem z 28 września 2002 r., który nie dopuszcza przyznawania radcy prawnemu wynagrodzenia wyższego niż 150% kwoty minimalnej, jeżeli koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponosi Skarb Państwa. Co do drugiego roszczenia sąd uznał, że wskazane w przepisach Kodeksu pracy zasady, według których strony oznaczają wysokość przysługujących im świadczeń w razie niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy, trudno uznać za materię zbyt skomplikowaną czy też wymagającą większego nakładu pracy. W związku z tym postanowił, że pełnomocnikowi procesowemu należy się wynagrodzenie w wysokości minimalnej, tj. 450 zł. Sąd odwoławczy oddalił żądanie zasądzenia wynagrodzenia przewyższającego 540 zł. Grażyna K.- J. zakwestionowała konstytucyjność rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości . Zdaniem skarżącej zmiana stanu prawnego spowodowała realne obniżenie przewidzianych stawek wynagrodzenia za prowadzone przez pełnomocników z urzędu sprawy w toku ich trwania i pozbawiła prawa do wynagrodzenia odzwierciedlającego nakład pracy i obciążenia kosztowe związane z wykonywanymi czynnościami. Pozostaje to w sprzeczności z konstytucyjnymi zasadami: ochrony praw słusznie nabytych oraz zakazu dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Według skarżącej nie do pogodzenia z zasadą demokratycznego państwa prawnego jest dyskryminacja pełnomocnika ustanowionego z urzędu, któremu przysługuje tylko 150% stawki minimalnej przy równoczesnym zagwarantowaniu pełnomocnikowi "kontraktowemu" sześciokrotnej stawki minimalnej.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Marian Zdyb, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Jerzy Ciemniewski.