Zaskarżenie postanowienia w sprawie kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy. SK 33/12
26 listopada 2013 r. o godz. 8.30 Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 59 ust. 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym oraz § 48 Uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z 3 października 2006 r. w sprawie Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego ogłosi wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym w sprawie dotyczącej zaskarżenia postanowienia w sprawie kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy.
Trybunał Konstytucyjny ogłosi wyrok w sprawie skargi konstytucyjnej M.S., wydany na posiedzeniu niejawnym, w sprawie zgodności art. 426 § 1 i 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks postępowania karnego w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją dokonaną przez ustawę z dnia 20 stycznia 2011 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego z art. 78 w związku z art. 176 ust. 1, art. 78 w związku z art. 45 ust. 1 oraz art. 78 w związku z art. 32 ust. 1konstytucji.
Adwokat M.S. była pełnomocnikiem z urzędu w sprawie dotyczącej podejrzenia popełnienia przestępstwa, gdzie sąd rejonowy odmówił wszczęcia dochodzenia. Pokrzywdzona złożyła zażalenie. Sąd odwoławczy nie uwzględnił zażalenia i przyznał pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenie z tytułu pomocy prawnej. Adwokat M. S. złożyła zażalenie na postanowienie w przedmiocie kosztów. Sąd okręgowy zażalenie pozostawił bez rozpoznania, uznając je za niedopuszczalne z mocy ustawy. W uzasadnieniu sąd okręgowy stwierdził, że sąd rejonowy orzekał w tej sprawie jako sąd odwoławczy. Zgodnie z art. 426 § 1 i 2 kodeksu postępowania karnego od orzeczeń sądu odwoławczego nie przysługuje środek zaskarżenia za wyjątkiem przypadków przewidzianych w ustawie, do których nie należy rozstrzygnięcie w przedmiocie wynagrodzenia za świadczoną pomoc prawną udzieloną z urzędu. Adwokat M. S. złożyła zażalenie na to postanowienie. Równorzędny skład odwoławczy sądu okręgowego, zaskarżone postanowienie utrzymał w mocy.
W ocenie skarżącej, kwestionowany przepis narusza art. 78 w zw. z art. 176 ust. 1 konstytucji, gdyż uniemożliwia skorzystanie z konstytucyjnego prawa do sądu drugiej instancji, gdyż pomimo że w głównej sprawie sąd rejonowy orzekał materialnie jako druga instancja, to w zakresie dotyczącym kosztów, sąd ten orzekał po raz pierwszy.
Ponadto uniemożliwienie skorzystania z prawa do uruchomienia rzeczywistej kontroli rozstrzygnięcia zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności, co ma na celu zapobieganie pomyłkom i arbitralności w pierwszej instancji jest zdaniem skarżącej sprzeczne z konstytucją oraz może podawać w wątpliwość niezależność, bezstronność i niezawisłość sądu.
W ocenie skarżącej konsekwencją obowiązywania kwestionowanego uregulowania jest naruszenie konstytucyjnej zasady równości. Przepis ten zróżnicował bowiem pozycję skarżącej w zależności od tego, czy koszty zostały zasądzone po raz pierwszy przed sądem pierwszej, czy drugiej instancji. Spowodowało to, że skarżąca znalazła się w gorszej sytuacji, ponieważ postępowanie nie skończyło się prawomocnie w pierwszej instancji, przez co został naruszony zakaz dyskryminacji w dostępie do sądu drugoinstancyjnego.
Przewodnicząca składu orzekającego: sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, sprawozdawca: sędzia TK Marek Zubik.