Wywłaszczenie. P 38/11
6 marca 2014 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie dotyczące wywłaszczenia.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 1 pkt 89 lit. a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o zmianie niektórych innych ustaw w związku z art. 19 tej ustawy – zmieniającym art. 137 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w zakresie, w jakim nakazuje stosowanie nowego brzmienia art. 137 ust. 1 pkt 2 w sytuacji, kiedy cel określony w decyzji o wywłaszczeniu został przez jednostkę samorządu terytorialnego zrealizowany przed dniem 22 września 2004 r., tj. dniem wejścia w życie ww. ustawy zmieniającej – z art. 2 i art. 165 ust. 1 konstytucji.
Z dniem 22 września 2004 r. istotnie zmieniła się, jak podkreśla sąd pytający, treść przepisu art. 137 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami definiującego jedną z przesłanek dopuszczalności zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. Zgodnie z nowym (obowiązującym od 22 września 2004 r.) brzmieniem, nieruchomość uznaje się za zbędną na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, jeżeli pomimo upływu 10 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, cel ten nie został zrealizowany.
Sąd pytający powziął wątpliwości w związku ze sprawą, w której inwestycje stanowiące wykonanie realizacji celu wywłaszczenia na nieruchomości miały miejsce około 21 lat po wydaniu decyzji wywłaszczeniowej.
W ocenie sądu pytającego, kwestionowana regulacja narusza zasadę niedziałania prawa wstecz, wynikającą z zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 konstytucji) oraz zasadę samodzielności jednostek samorządu terytorialnego (art. 165 ust. 1 konstytucji).
Sąd pytający wskazuje, że art. 19 ustawy nowelizującej nie zawiera żadnych odrębnych zasad intertemporalnych (przepisów przejściowych). Ustawodawca nakazuje zatem stosować nową treść art. 137 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami do wszystkich stanów faktycznych, w tym także do takich, w których do 2004 r. został już zrealizowany cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, z uwzględnieniem ówcześnie obowiązujących uregulowań dotyczących zwrotu wywłaszczonej nieruchomości.
Jak podkreśla sąd pytający, przepisy art. 1 pkt 89 lit. a ustawy nowelizującej w związku z art. 19 tej ustawy, których wprowadzenie nastąpiło z użyciem zasady bezpośredniego działania nowego prawa, jednocześnie pociągnęły za sobą pogorszenie sytuacji prawnej jednostek samorządu terytorialnego, które w zaufaniu do treści normy regulującej zwrot nieruchomości wywłaszczonych w latach 1990-2004 realizowały cele określone w decyzjach wywłaszczeniowych.
W ocenie sądu pytającego, zakwestionowana regulacja narusza zasadę niedziałania prawa wstecz. Jednocześnie sąd wskazuje, że brak jest uzasadnienia do odstępstwa od zakazu retroaktywności.
Rozprawie przewodniczył będzie sędzia TK Andrzej Wróbel, sprawozdawcą będzie sędzia TK Mirosław Granat.