Prawo do korzystania z obrońcy, zasady udostępniania akt w postępowaniu w sprawach o wykroczenia K 19/11
3 czerwca 2014 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna połączone wnioski Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczące postępowania przygotowawczego - prawa do korzystania z obrońcy i zasad udostępniania akt sprawy na etapie prowadzenia czynności wyjaśniających.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
I. art. 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 roku - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia - w zakresie, w jakim przepis ten pomija prawo do korzystania z obrońcy na etapie prowadzenia czynności wyjaśniających przez osoby, co do których istnieją uzasadnione podstawy do sporządzenia przeciwko nim wniosku o ukaranie - z art. 2 i a art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 32 ust. 1 konstytucji oraz z art. 6 ust. 3 lit. c Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i podstawowych Wolności;
II. art. 38 § 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 roku – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości odpowiedniego stosowania w postępowaniach w sprawach o wykroczenia na etapie prowadzenia czynności wyjaśniających - art. 156 § 5 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks postępowania karnego – z art. 2 i art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 32 ust. 1 konstytucji oraz z art. 6 ust. 3 lit. b Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich artykuł 4 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia w zakresie, w jakim przepis ten pomija prawo do korzystania z obrońcy na etapie prowadzenia czynności wyjaśniających wobec osób, co do których istnieją uzasadnione podstawy do sporządzenia przeciwko nim wniosku o ukaranie jest niezgodny z konstytucją.
Brak możliwości ustanowienia obrońcy na etapie czynności wyjaśniających może rzutować m.in. na realizację prawa do obrony. Choć przedmiotem postępowania w sprawie o wykroczenia są czyny o mniejszym ciężarze gatunkowym niż przestępstwa, nie oznacza to jednak, że postępowanie w tych sprawach jest na tyle proste, by przeciętny obywatel bez fachowej pomocy mógł skutecznie przedstawić argumenty na swoją obronę.
Z kolei przepisowi 38 § 1 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia wnioskodawca zarzuca niezgodność z konstytucją w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości udostępniania akt sprawy na etapie prowadzenia czynności wyjaśniających. Pozbawienie dostępu do akt osoby, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie, zdaniem RPO, może uniemożliwić jej efektywną obronę. Taka osoba nie posiada wiedzy na temat materiału dowodowego zebranego w sprawie. Nie może w pełni ocenić, jakie wnioski dowodowe mogłyby okazać się celowe i niezbędne w konkretnej sprawie. Uniemożliwia to także ustosunkowanie się w wyjaśnieniach do dowodów już zgromadzonych.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą będzie sędzia TK Stanisław Rymar.