Odpowiedzialność karnoskarbowa osoby fizycznej na podstawie art. 62 § 2 k.k.s. za wystawienie nierzetelnej (fikcyjnej) faktury w sytuacji uprzedniego zastosowania wobec tej osoby, za ten sam czyn, obowiązku zapłaty podatku na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT P 40/13
21 kwietnia 2015 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu dotyczące dopuszczalności pociągnięcia do odpowiedzialności za przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe na podstawie art. 62 § 2 Kodeksu karnego skarbowego osoby fizycznej, wobec której za ten sam czyn, tj. wystawienie nierzetelnej (fikcyjnej) faktury zastosowano obowiązek zapłaty podatku na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 62 § 2 Kodeksu karnego skarbowego (dalej: k.k.s.) - w zakresie, w jakim dopuszcza odpowiedzialność karnoskarbową, pomimo uprzedniego zastosowania na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT wobec tej samej osoby i za ten sam czyn obowiązku zapłaty podatku w efekcie samego wystawienia fikcyjnej faktury wskazującej kwotę podatku - z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 42 ust. 1 konstytucji.
Sąd rejonowy, uzasadniając zarzut niezgodności art. 62 § 2 k.k.s. z art. 42 ust. 1 konstytucji, wskazuje, że konstytucyjne pojęcie odpowiedzialności karnej, a tym samym zakres stosowania zasad wynikających z art. 42 konstytucji, ma szerszy zakres znaczeniowy niż użyte w kodeksie karnym i nie może być ustalane przez odwołanie do obowiązującego ustawodawstwa. Obejmuje ono wszelkie postępowania, których celem jest ustalenie naganności ludzkiego zachowania i wymierzenie za to sankcji o charakterze represyjnym. W opinii sądu pytającego przesłanki odpowiedzialności karnej w rozumieniu konstytucyjnym pozostają spełnione w świetle regulacji art. 108 ust. 1 ustawy o VAT. Stosowanie tego przepisu w postępowaniu podatkowym, a następnie stosowanie art. 62 § 2 k.k.s. w postępowaniu karnym tworzą, zdaniem sądu pytającego, mechanizm prawny rodzący skutki sprzeczne z konstytucją.
Podnosząc zarzut niezgodności art. 62 § 2 k.k.s. z art. 2 konstytucji, sąd pytający wskazuje, że zakładając iż obowiązek zapłaty podatku przewidziany w art. 108 ust. 1 ustawy o VAT wobec wystawcy fikcyjnej faktury wykazuje cechy odpowiedzialności karnej w rozumieniu art. 42 ust. 1 konstytucji - w sytuacji, gdy co do tej samej osoby oskarżonej o czyn z art. 62 § 2 k.k.s. wymierzona miałaby być następnie w postępowaniu karnym skarbowym przewidziana w tym przepisie kara grzywny, można mówić o naruszeniu zasady ne bis in idem, a tym samym niezgodności w tym zakresie art. 62 § 2 k.k.s. z art. 2 konstytucji.
Sąd pytający, uzasadniając zarzut niezgodności art. 62 § 2 k.k.s. z art. 32 ust. 1 konstytucji, wskazuje, że konstytucyjna zasada równość wobec prawa oznacza, że jednakowe prawa i obowiązki będą dotyczyć wszystkich osób należących do tych samych kategorii, przy czym wyróżnienie tych kategorii nie może być arbitralne, lecz powinno być oparte na kryteriach możliwych do zaakceptowania w demokratycznym państwie prawa. W świetle takich założeń, w opinii sądu pytającego, w sytuacji opisanej w pytaniu prawnym dochodzi do nieuzasadnionego różnicowania podmiotów - osób fizycznych ponoszących odpowiedzialność karną na podstawie przepisów k.k.s. na te podmioty, których odpowiedzialność za czyny zabronione pod groźbą kary ogranicza się do odpowiedzialności przewidzianej w k.k.s. oraz te podmioty, które odpowiadają ponadto karnie również na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT.
Rozprawie będzie przewodniczyć sędzia TK Teresa Liszcz, sprawozdawcą będzie wiceprezes TK Stanisław Biernat.