Komunikat przed Drukuj

Brak możliwości wniesienia zażalenia do innego równorzędnego składu Sądu Najwyższego na wydane w konkretnej sprawie po raz pierwszy postanowienie Sądu Najwyższego co do kosztów procesu, o których nigdy wcześniej nie orzekał sąd niższej instancji. SK 63/12

13 października 2015 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną E.Z. dotyczącą braku możliwości wniesienia zażalenia do innego równorzędnego składu Sądu Najwyższego na wydane w konkretnej sprawie po raz pierwszy postanowienie Sądu Najwyższego co do kosztów procesu, o których nigdy wcześniej nie orzekał sąd niższej instancji.

Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 394¹ § 3 w związku z art. 398²¹, art. 370 § 1 i art. 372 Kodeksu postępowania cywilnego w takim zakresie, w jakim wynikająca z tych przepisów norma prawna uniemożliwia wniesienie zażalenia (do innego równorzędnego składu Sądu Najwyższego) na wydane w konkretnej sprawie po raz pierwszy postanowienie Sądu Najwyższego co do kosztów procesu, o których nigdy wcześniej nie orzekał sąd niższej instancji:

- z art. 78 w związku z art. 176 ust . 1 oraz w związku z art. 45 ust. 1 konstytucji w zakresie, w jakim uniemożliwia obywatelowi realizację prawa do weryfikacji orzeczenia o kosztach procesu wydanego w postępowaniu sądowym po raz pierwszy przez Sąd Najwyższy; - z art. 45 ust. 1 konstytucji w zakresie, w jakim pozbawia tzw. sprawiedliwości proceduralnej obywatela obciążonego kosztami procesu po raz pierwszy w postępowaniu przed Sądem Najwyższym.

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną E.Z.  i odstąpił od obciążania jej kosztami procesu. Od wyroku tego skarżąca wniosła skargę o wznowienie postępowania. Skargę odrzucono, nie rozstrzygając o kosztach procesu. Rozpoznając wniosek o uzupełnienie powyższego postanowienia, Sąd Najwyższy zasądził od skarżącej na rzecz Skarbu Państwa koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu skargowym. Skarżąca orzeczenie to zaskarżyła, ale Sąd Najwyższy zażalenie odrzucił. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia stwierdził, że orzeczenia o kosztach procesu wydane przez Sąd Najwyższy cechują się prawomocnością, gdyż na gruncie kodeksu postępowania cywilnego nie przysługuje od nich środek odwoławczy lub jakikolwiek inny środek zaskarżenia. Bez znaczenia pozostaje okoliczność, że postanowienie Sądu Najwyższego dotyczy kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji, a więc, iż orzeczono o nich po raz pierwszy.

Zdaniem skarżącej, ustawodawca, wprowadzając zmiany w art. 394¹ kodeksu postępowania cywilnego, powinien zamieścić w paragrafie 3 zwrot „z tym, że zażalenie na postanowienie co do kosztów procesu, które były przedmiotem rozstrzygnięcia po raz pierwszy w postępowaniu przed Sądem Najwyższym, przysługuje do innego - równorzędnego składu Sądu Najwyższego". Brak takiego zapisu pozbawia obywatela, który po raz pierwszy został obciążony kosztami procesu powstałymi przed Sądem Najwyższym, prawa do zaskarżenia takiego orzeczenia, co jak twierdzi skarżąca narusza konstytucję.

Brak możliwości zaskarżenia postanowienia Sądu Najwyższego, skarżąca wiąże również z konstytucyjnym prawem do sądu, którego istotnym elementem jest zasada tzw. sprawiedliwości proceduralnej. Skarżąca wskazuje, że Sąd Najwyższy nie umożliwił jej przedstawienia swoich racji i nie wysłuchał jej, co jest zasadniczym elementem sprawiedliwości proceduralnej. Ponadto, z zasady tej wynika, adresowany do sądu, nakaz ujawnienia w czytelny sposób motywów rozstrzygnięcia. Elementów tych w ocenie skarżącej zabrakło.

Zdaniem skarżącej, kwestionowana norma narusza zasadę równości oraz zakaz dyskryminacji w dostępie do sądu drugiej instancji, poprzez nieuzasadnione różnicowanie osób obciążonych po raz pierwszy kosztami procesu przez sądy właściwe do rozpoznania skargi o wznowienie postępowania, w zakresie możliwości zaskarżenia orzeczenia sądu. Prawo takie przysługuje tylko osobom, w których sprawach właściwe są sądy pierwszej lub drugiej instancji. Natomiast prawa tego pozbawione były osoby, których skargę o wznowienie postępowania rozpoznaje Sąd Najwyższy.

Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Marek Kotlinowski,  sprawozdawcą będzie sędzia TK Teresa Liszcz.