Zasady zatrzymania prawa jazdy K 24/15
11 października 2016 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna połączone wnioski Rzecznika Praw Obywatelskich i Prokuratora Generalnego dotyczące zasad zatrzymania prawa jazdy.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
I. a) art. 135 ust. 1 pkt 1a lit. a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym w związku z art. 102 ust. 1 pkt 4 i ust. 1c ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami – w zakresie, w jakim dopuszcza stosowanie wobec tej samej osoby fizycznej, za ten sam czyn, sankcji administracyjnej w postaci zatrzymania prawa jazdy i odpowiedzialności prawnokarnej za wykroczenie – z art. 2 konstytucji i art. 4 Protokołu nr 7 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego dnia 22 listopada 1984 roku w Strasburgu i z art. 14 ust. 7 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, otwartego do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 roku;
b) art. 102 ust. 1 pkt 4 i ust. 1 c ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami w związku z art. 35 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego w związku z art. 53 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – w zakresie braku adekwatnych gwarancji procesowych w sytuacji wydania decyzji przez starostę o zatrzymaniu prawa jazdy, w przypadku, gdy kierujący pojazdem przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym – z art. 2, z art. 45 ust. 1 i z art. 78 konstytucji;
II. art. 102 ust. 1 pkt 4 i art. 102 ust. 1d w związku z art. 102 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami oraz art. 135 ust. 1 pkt 1a lit. a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym w związku z art. 102 ust. 1 pkt 4 ustawy o kierujących pojazdami – z art. 2 i art. 45 ust. 1 konstytucji, jak również z art. 4 ust. 1 Protokołu nr 7 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz z art. 14 ust. 7 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich art. 135 ust. 1 pkt la lit. a prawa o ruchu drogowym w związku z art. 102 ust. 1 pkt 4 i ust. lc ustawy o kierujących pojazdami narusza zasadę, zgodnie z którą nie można karać dwa razy w tej samej sprawie. Kumulują bowiem odpowiedzialność ponoszoną w postępowaniu w sprawach o wykroczenia oraz w postępowaniu administracyjnym, za ten sam czyn stanowiący wykroczenie, a tym samym naruszają konstytucję, Protokół nr 7 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych.
Zatrzymanie prawa jazdy jako sankcja kamo - administracyjna, wykazująca podobieństwo do środka karnego, jakim jest zakaz prowadzenia pojazdów, ingeruje w prawa i wolności obywatelskie. Kumulatywne ich stosowanie stanowi zdaniem RPO wyraz nadmiernego rygoryzmu prawnego i nie uwzględnia zasady proporcjonalności. Mnożenie środków represyjnych może w efekcie prowadzić do sytuacji, w której ich suma przekroczy miarę wyznaczoną przez zasadę winy oraz zasadę proporcjonalności.
Zdaniem Prokuratora Generalnego kwestionowane unormowanie narusza zasadę państwa prawnego wyrażoną w art. 2 konstytucji. Kumulowanie bowiem odpowiedzialności administracyjnej i odpowiedzialności karnej skarbowej stanowi wyraz braku proporcjonalności i nadmiernego fiskalizmu. Wykracza poza granice niezbędne dla zapewnienia ponoszenia przez osoby fizyczne ciężaru opodatkowania w uzasadnionych ramach. Zatrzymanie prawa jazdy w drodze decyzji administracyjnej starosty godzi w zasadę niedziałania prawa wstecz, jak również nie spełnia wymogów rzetelnej i sprawiedliwej procedury sądowej, właściwej dla prawa karnego procesowego czy postępowania w sprawach o wykroczenia.
Przewodniczącą składu orzekającego będzie sędzia TK Julia Przyłębska, sprawozdawcą będzie wiceprezes TK Stanisław Biernat.