Względny zakaz małżeński K 13/15
22 listopada 2016 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący względnego zakazu małżeńskiego.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 12 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy z art. 30 i art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
Rzecznik Praw Obywatelskich twierdzi, że zakaz małżeński obejmujący osoby dotknięte chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym godzi w zasadę godności. Wynika to z faktu, że niewątpliwie w odczuciu społecznym, jako osoba gorsza jest traktowany ten, kto z definicji nie może w świetle obowiązującego prawa założyć modelowej rodziny opartej na małżeństwie.
Rzecznik wskazuje, że mechanizm zawarty w kwestionowanym przepisie jest źródłem poniżenia, upokorzenia i usprawiedliwionego poczucia krzywdy osób objętych jego działaniem.
Zdaniem Rzecznika posługiwanie się przez ustawodawcę pojęciami „choroby psychicznej" i „niedorozwoju umysłowego" piętnuje w oczach społeczeństwa adresatów kwestionowanej regulacji. Niejasność przepisu sprawia, że nie tylko same osoby zamierzające wstąpić w związek małżeński, lecz także kierownik urzędu stanu cywilnego, biegli sądowi, a wreszcie sąd nie są w stanie precyzyjnie ustalić, czy występują przesłanki wykluczające zawarcie małżeństwa.
Wnioskodawca twierdzi, że kwestionowane rozwiązanie jest niezgodne z zasadą proporcjonalności, gdyż cel w postaci ochrony małżeństwa i rodziny może zostać osiągnięty przez ustawodawcę przy zastosowaniu środków mniej dolegliwych dla jednostki, a mianowicie przez ustanowienie wymogu badania zdolności do złożenia świadomego oświadczenia woli o wstąpieniu w związek małżeński.
Ponadto w przekonaniu Rzecznika kwestionowana regulacja nie spełnia kryterium proporcjonalności, gdyż zakaz małżeński nie jest w stanie zapobiec posiadaniu dzieci przez osoby dotknięte wymienionymi dysfunkcjami psychicznymi. Osoby te korzystają bowiem z wolności seksualnej, a wobec tego ich dzieci urodzą się w związku faktycznym, a nie w ramach korzystającego z ochrony prawnej związku małżeńskiego.
Przewodniczącym składu orzekającego będzie sędzia TK Stanisław Rymar, sprawozdawcą będzie sędzia TK Andrzej Wróbel.