Lokal służbowy - nadanie tytułu prawnego SK 29/16
15 listopada 2017 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny publicznie ogłosi orzeczenie wydane na posiedzeniu niejawnym dotyczące skargi konstytucyjnej K.M.– w sprawie lokalu służbowego, nadanie tytułu prawnego.
Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie zgodności art. 90 w związku z art. 95 ust. 3 pkt 3 w związku z art. 95 ust. 4 w związku z art. 97 ust. 5 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 roku o Policji w związku z art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów (u.o.p.l), mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z art. 30, art. 71 ust. 1 oraz art. 75 ust. 1 Konstytucji RP.
Komendant Policji decyzją z marca 2013 r nakazał K.M, M.M. i małoletniemu J.M. opróżnienie i przekazanie w stanie wolnym lokalu mieszkalnego. Mieszkanie to, stanowiące własność W, pozostaje bowiem w dyspozycji Komendy Policji, a Skarżącej nie przysługuje do niego tytuł prawny. Z uzasadnienia wymienionej decyzji wynika, że lokal został przydzielony T.J. w grudniu 1964 r. przez ówczesną Komendę Milicji Obywatelskiej do wspólnego zamieszkania. Od 1995 r. w spornym lokalu mieszkał M.J. i w tym czasie podejmował starania o wstąpienie w stosunek najmu tego mieszkania w miejsce T.J. Wyrokiem z listopada 2002 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo M.J. o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu lokalu po zmarłym T.J. W 2001 r. mieszkanie zajęła K.M. W powołanej decyzji Policja stwierdziła, iż ani K.M., ani mieszający z Nią w spornym lokalu M.M. i małoletni J M. nie są i nie byli funkcjonariuszami Policji i nie posiadają też uprawnień do policyjnej renty rodzinnej. Zatem, Skarżąca i członkowie Jej rodziny zajmują lokal mieszkalny bez tytułu prawnego i bez możliwości jego uzyskania. W rezultacie, w sprawie tej ma zastosowanie przepis art. 95 ust. 3 pkt 3 ustawy o Policji, nakazujący organowi Policji wydanie decyzji o opróżnieniu spornego lokalu przez K.M. i mieszkających w nim członków Jej rodziny. Komendant Główny Policji, decyzją z maja 2013 r., utrzymał w mocy decyzję Komendanta Policji z marca 2013 r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w W, wyrokiem z listopada 2013 r., sygn. akt, oddalił skargę K.M. na decyzję Komendanta Głównego Policji w przedmiocie opróżnienia lokalu mieszkalnego. WSA w W podkreślił, iż nie ulega wątpliwości, że sporny lokal znajduje się w dyspozycji Komendanta Policji. Zatem, zgodnie z przepisami ustawy o Policji, tytuł prawny do tego lokalu mieszkalnego może uzyskać jedynie funkcjonariusz Policji. Osoby wymienione w art. 89 ustawy o Policji, tj. niektórzy członkowie rodziny policjanta, które są uwzględniane przy przydziale lokalu mieszkalnego, nie posiadają samodzielnego tytułu prawnego do policyjnego mieszkania służbowego. Wprawdzie art. 29 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji przewiduje możliwość uzyskania przez członków rodziny policjanta tytułu prawnego do policyjnego mieszkania służbowego, niemniej jednak z uprawnienia tego mogą skorzystać tylko osoby uprawnione do renty rodzinnej po funkcjonariuszu, który spełnił warunki określone ustawą. Skarżąca oraz członkowie Jej rodziny nie spełniają warunków określonych w art. 29 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji. Następnie Naczelny Sąd Administracyjny, wyrokiem z listopada 2015 r., oddalił skargę kasacyjną K.M. od wymienionego wyżej wyroku WSA w W, podzielając stanowisko sądu pierwszej instancji.
Skarżąca wskazała, że zakwestionowane przepisy ustawy o Policji w związku z art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o ochronie praw lokatorów przewidują, iż w przypadku gdy policjant, członkowie jego rodziny lub inne osoby bez tytułu prawnego zajmują lokal mieszkalny, znajdujący się w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub organu Policji, to wówczas organ dysponujący danym lokalem jest uprawniony do wydania decyzji nakazującej jego opróżnienie przez wszystkie osoby w nim zamieszkujące. Zatem, na gruncie zakwestionowanych przepisów, jedyną przesłankę wydania decyzji o opróżnieniu policyjnego mieszkania służbowego stanowi brak tytułu prawnego do tego lokalu. Ustawa o policji nie przewiduje natomiast konieczności wskazania osobie eksmitowanej z mieszkania służbowego lokalu, do którego ma nastąpić przekwaterowanie. W postępowaniu przed organem Policji i w postępowaniu sądowym, a następnie w postępowaniu egzekucyjnym nie podlega też ocenie, czy osoby, których dotyczy eksmisja, mają prawo do innego lokalu lub czy są one w stanie zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe we własnym zakresie. Eksmisja „na bruk" z policyjnego mieszkania służbowego może więc również dotyczyć rodzin z małoletnimi dziećmi, znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i niemogących we własnym zakresie zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych, jak ma to miejsce w przypadku rodziny Skarżącej.
Zdaniem skarżącej zakwestionowane przepisy, odmiennie niż przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów, nie zapewniają ochrony przez bezdomnością osobom eksmitowanym z mieszkań będących w dyspozycji organów Policji.
W ocenie Skarżącej, pominięcie w ustawie o Policji regulacji podobnych do przewidzianych w ustawie o ochronie praw lokatorów, dotyczących konieczności badania sytuacji osobistej osób, których dotyczy eksmisja, i określających uprawnienie osób eksmitowanych do wskazania lokalu, do którego ma nastać przekwaterowanie, godzi w zasadę nienaruszalności i poszanowania godności człowieka (art. 30 Konstytucji), w prawo rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji do pomocy ze strony w władzy publicznej (art. 71 ust. 1 Konstytucji) oraz narusza obowiązek władzy publicznej prowadzenia polityki sprzyjającej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, w szczególności przeciwdziałania bezdomności (art. 75 ust. 1 Konstytucji).
Przewodniczący składu orzekającego: sędzia TK Piotr Tuleja, sprawozdawca- sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka.