Swoboda działalności gospodarczej SK 37/15
20 grudnia 2017 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny publicznie ogłosi orzeczenie wydane na posiedzeniu niejawnym dotyczące skargi konstytucyjnej C. spółki akcyjnej w sprawie swobody działalności gospodarczej.
Trybunał Konstytucyjny publicznie ogłosi orzeczenie wydane na posiedzeniu niejawnym w sprawie zgodności art. 84c ust. 1 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie w jakim na postanowienie rozstrzygające sprzeciw przedsiębiorcy wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli czynności wydane w oparciu o ust. 9 i 10 zaskarżonego przepisu nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego w oparciu o art. 3 § 2 pkt 2 i pkt 4 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – z artykułem 20 i 22 w związku z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji RP.
Chodzi o przepis, zgodnie z którym przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli czynności z naruszeniem przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: u.s.d.g.). Jak podkreśla skarżąca spółka, istotę sprzeciwu stanowi kwestionowanie uchybień formalnych związanych z wszczęciem kontroli. Zarzuty mogą więc dotyczyć zasadności wszczęcia kontroli bez zawiadomienia przedsiębiorcy, wszczęcia kontroli z uchybieniem terminów, wszczęcia kontroli bez upoważnienia lub naruszenie przepisów określających treść upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. A ponadto nieokazania przez kontrolującego przedsiębiorcy legitymacji służbowej przy przystąpieniu do wykonywania czynności kontrolnych, niepoinformowania kontrolowanego przedsiębiorcy o jego prawach i obowiązkach w trakcie kontroli, prowadzenia kontroli bez udziału kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej, podjęcia i prowadzenia więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy, w sytuacji gdy nie zachodzą przesłanki z art. 82 ust. 1 ustawy (tj. gdy np. przedsiębiorca wyraził zgodę na podjęcie i prowadzenie więcej niż jednej kontroli j równocześnie) oraz przekroczenia czasu kontroli.
Sprzeciw, o którym mówi zaskarżony art. 84c ust. 1 u.s.d.g., ma być wniesiony na piśmie do organu wykonującego kontrolę, w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli. Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych i biegu czasu trwania kontroli. Organ kontroli ma w ciągu 3 dni roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu go rozpatrzeć i wydać postanowienie o odstąpieniu od czynności kontrolnych lub ich kontynuowaniu. Na to postanowienie przysługuje zażalenie w terminie 3 dni roboczych od dnia jego otrzymania. Rozstrzygnięcie zaś zażalenia następuje w drodze postanowienia, nie później niż w terminie 7 dni od jego wniesienia.
W przypadku skarżącej spółki zarzut, który podniesiony został w sprzeciwie, dotyczył przekroczenia czasu trwania kontroli. Naczelnik urzędu skarbowego wydał postanowienie o kontynuowaniu czynności kontrolnych. Dyrektor zaś izby skarbowej rozpoznając zażalenie na postanowienie organu I instancji (w którym to zażaleniu skarżąca zarzuciła nie tylko przekroczenie czasu trwania kontroli, ale i przekroczenie terminu rozpoznania sprzeciwu), uchylił to postanowienie stwierdzając niedopuszczalność środka zaskarżenia w postaci sprzeciwu. Od tego postanowienia spółka wniosła skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego występując o jego uchylenie. WSA odrzucił jednak skargę jako niedopuszczalną, odwołując się przy tym do uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 stycznia 2014 r. (sygn. akt II GPS 3/13). Za Naczelnym Sądem Administracyjnym WSA wskazał, że postępowanie regulowane w art. 84c u.s.d.g. nie jest postępowaniem administracyjnym, o którym mowa w 3 § 2 pkt 2 i pkt 4 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Także skarga kasacyjna wniesiona do NSA została oddalona z tego powodu.
Jak podkreśla skarżąca spółka, ww. uchwała siedmiu sędziów NSA z 13 stycznia 2014 r. wytrąciła przedsiębiorcom możliwość poddania kontroli sądu tego, czy kontrola jest prowadzona we wskazanym przez ustawodawcę czasie i w taki sposób, by nie naruszała praw i wolności przedsiębiorcy. Podstawą zaś ostatecznego rozstrzygnięcia NSA w sprawie skarżącej stał się art. 84c ust. 1 u.s.d.g. w zakresie, w jakim wydane na podstawie jego ust. 9 i 10 rozstrzygnięcia organu władzy publicznej nie podlegają kontroli sądów administracyjnych. Dlatego, jak twierdzi skarżąca, zaskarżony przepis narusza wyrażoną wprost w art. 20 Konstytucji zasadę wolności prowadzonej działalności gospodarczej, która może być ograniczona tylko w drodze ustawy i ze względu na ważny interes publiczny art. 22 Konstytucji.
Zdaniem skarżącej spółki, tylko dopuszczenie zbadania przez sąd, czy doszło do naruszenia owej zagwarantowanej konstytucyjnie wolności prowadzenia działalności gospodarczej, może zapewnić umożliwienie zaskarżenia rozstrzygnięcia władczego organu administracji publicznej do sądu administracyjnego, a tym samym zapewnić prawo do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji).
Przewodniczącym składu orzekającego będzie sędzia TK Grzegorz Jędrejek, sprawozdawcą będzie sędzia TK Andrzej Zielonacki.