Obligatoryjny wpis do rejestru publicznego danych osobowych osób skazanych prawomocnymi wyrokami za przestępstwa na tle seksualnym, popełnione w czasie, kiedy ustawa ta nie obowiązywała P 1/20
24 października 2024 r. o godz. 12:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Wojskowego Sądu Garnizonowego we Wrocławiu dotyczące obligatoryjnego wpisu do rejestru publicznego danych osobowych osób skazanych prawomocnymi wyrokami za przestępstwa na tle seksualnym, popełnionych w czasie, kiedy ustawa ta nie obowiązywała.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności:
1. art. 29 ust. 1 pkt 2) ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym w zakresie w jakim przewiduje obligatoryjne zamieszczenie w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym - Rejestrze publicznym danych o osobie prawomocnie skazanej za popełnienie przestępstw, w przypadku gdy w kwalifikacji prawnej przyjętej w prawomocnym orzeczeniu, które zapadło przed dniem wejścia w życie tejże ustawy, powołano art. 168 § 2 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Kodeks karny, jeśli sprawca działał ze szczególnym okrucieństwem, z art. 2, art. 31 ust. 1 i 3, art. 42 ust 1 i z art. 47 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 7 ust. 1 i 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, z art. 4 ust. 1 protokołu nr 7 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, oraz z art. 14 ust. 7, art. 15 i art. 17 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych
2. art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 13 maja 2016 r, o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym w zakresie w jakim przyznaje osobie prawomocnie skazanej za popełnienie przestępstw, w przypadku gdy w kwalifikacji prawnej przyjętej w prawomocnym orzeczeniu, które zapadło przed dniem wejścia w życie tejże ustawy, powołano art. 168 § 2 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Kodeks karny, jeśli sprawca działał ze szczególnym okrucieństwem, prawo do wystąpienia do sądu z wnioskiem o wyłączenie zamieszczenia jej danych w Rejestrze publicznym wyłącznie z przyczyny, o której mowa w art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 13 maja 2016 r, o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym, z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 47 i art. 51 ust. 2 i 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 6 i art. 13 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, z art. 4 protokołu nr 7 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz z art. 14 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych.
Na skutek wejścia w życie ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym dane skazanego R. A. zostały zamieszczone w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym, z dostępem ograniczonym oraz z dostępem ogólnym (dalej jako: Rejestr ograniczony i Rejestr publiczny). Obrońca skazanego R. A. złożył wniosek do Wojskowego Sądu Garnizonowego o wyłączenie danych o osobie skazanego z Rejestru ograniczonego i Rejestru publicznego dotyczących skazania R. A. za przestępstwa o charakterze seksualnym. Obrońca podniósł we wniosku, że od dnia popełnienia przez skazanego tych przestępstw upłynęło dużo czasu, podczas którego skazany nie dopuścił się ponownie popełnienia przestępstw na tle seksualnym. Obrońca wskazał również, że obecnie od ponad 20 lat skazany przebywa w A., gdzie założył rodzinę i pracuje. Prowadzi on unormowany tryb życia, koncentrując się wyłącznie na życiu zawodowym i rodzinnym. Obrońca podniósł, iż biorąc pod uwagę czas jaki minął od popełnienia przestępstw o charakterze seksualnym a także odbycie przez skazanego orzeczonej kary pozbawienia wolności oraz jego nienaganne i przykładne życie zawodowe i rodzinne, uzasadnione jest, aby nie zamieszczać danych osobowych skazanego ani w Rejestrze ograniczonym ani w Rejestrze publicznym. Obrońca zauważył, że skazany ma obecnie dzieci, zaś ujawnienie jego danych osobowych w Rejestrze spowoduje negatywne następstwa także w ich życiu.
Zdaniem sądu pytającego ustawa z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym w zakresie w jakim nakazuje umieszczać w Rejestrze publicznym dane o osobach, które popełniły przed wejściem w życie tego aktu określone w nim przestępstwa, nie spełnia wymogu zgodności z zasadami określonymi w art. 42 Konstytucji. Narusza również art. 7 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności bowiem wpisanie takiej osoby do Rejestru publicznego z pominięciem praktycznie wszystkich procedur sądowych wywołuje analogiczny skutek do wymierzenia kary w postępowaniu sądowym.
Zdaniem sądu pytającego obligatoryjne wpisywanie takich sprawców do Rejestru publicznego może godzić w prawo do prywatności i poszanowania życia rodzinnego, chronionych w art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Upublicznienie danych osobowych w Rejestrze publicznym wywoływać będzie skutki sięgające daleko w przyszłość, i to bez względu na to, czy osoby, których dane zostaną upublicznione będą wtedy stwarzały realne zagrożenie dla porządku prawnego. Zdaniem sądu pytającego poza zakładanymi przez ustawodawcę pozytywnymi efektami prewencyjnymi, działania te mogą wywołać szereg rezultatów społecznie niepożądanych. Mogą na długo utrwalić stygmatyzację sprawcy, utrudniając readaptację do życia zgodnego z porządkiem prawnym, wywołać negatywne zjawiska nękania przez anonimowe osoby postronne. Te negatywne skutki mogą dotknąć osoby należące do rodziny skazanego np. dzieci. Wreszcie publikacja danych może doprowadzić do wtórnej wiktymizacji pokrzywdzonych, nie tylko małoletnich, ale wszystkich dotkniętych przemocą na tle seksualnym – wskazuje sąd pytający.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Krystyna Pawłowicz - przewodniczący, sędzia TK Zbigniew Jędrzejewski - sprawozdawca, sędzia TK Rafał Wojciechowski, sędzia TK Jarosław Wyrembak, sędzia TK Andrzej Zielonacki.