Obowiązek nałożenia administracyjnej kary pieniężnej za złożenie po terminie sprawozdania o rodzajach i ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu P 3/23
17 października 2024 r. o godz. 12:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Apelacyjnego w Warszawie, VII Wydział Gospodarczy i Własności Intelektualnej dotyczące obowiązku nałożenia administracyjnej kary pieniężnej za złożenie po terminie sprawozdania o rodzajach i ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności art. 56 ust. 2h pkt 4 w zw. z art. 56 ust. 1 pkt 12b ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (dalej: p.e.) w zakresie, w jakim przewiduje obowiązek nałożenia administracyjnej kary pieniężnej za złożenie po terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. l powołanej ustawy, w sztywno określonej wysokości, z art. 2, art. 10 ust. 1, 2 w związku z art. 175 ust. 1, art. 20 w zw. z art. 22, art. 45 ust. 1 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej: URE) po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, rozstrzygnął w drodze decyzji, że przedsiębiorca (dalej: skarżący) nie zachował terminu na złożenie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za okres od lipca 2017 r. do maja 2019 r. do Prezesa URE, Prezesa Agencji Rezerw Materiałowych, ministra właściwego do spraw finansów publicznych, ministra właściwego do spraw energii oraz wymierzył skarżącemu karę pieniężną w łącznej wysokości 230 000 zł. Od powyższej decyzji skarżący wniósł odwołanie, zaskarżając decyzję w części dotyczącej nałożenia na niego administracyjnej kary pieniężnej. W wyniku rozpoznania sprawy Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: Sąd I instancji lub Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów) oddalił odwołanie skarżącego. Sąd I instancji wskazał, że w rozpoznawanej sprawie bezsporna była okoliczność, że skarżący został wpisany do Rejestru Podmiotów Przywożących prowadzonego przez Prezesa URE oraz, że nie dopełnił w ustawowym terminie obowiązku sprawozdawczego za wskazany okres. Sąd I instancji stwierdził również, że kara została nałożona na skarżącego w sposób prawidłowy. Od wyroku Sądu I instancji skarżący wniósł apelację.
Zdaniem sądu pytającego w sytuacji, w której przepis ustawowy wprost (a nie z zastosowaniem dolnej i górnej granicy) określa karę pieniężną, która może być wymierzona podmiotowi przywożącemu trudno uznać, że to Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a następnie Sąd Apelacyjny sprawują wymiar sprawiedliwości w danej sprawie. W ocenie sądu pytającego z niniejszej sprawy przynajmniej pośrednio wynika, że wymiar sprawiedliwości jest sprawowany przez ustawodawcę, który decyduje o tym jaka kara jest odpowiednia z uwagi na okoliczności popełnienia czynu. Może to zdaniem sądu pytającego naruszać zarówno konstytucyjną zasadę podziału i równowagi władz (art. 10 ust. 1 Konstytucji RP) oraz sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez sądy (art. 175 ust. 1 w zw. z art. art. 10 ust. 2 Konstytucji RP).
Sąd pytający wskazuje, że to do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów należy rozpatrywanie odwołań od decyzji Prezesa URE. W sytuacji jednak w której ustawodawca określa karę pieniężną za delikt administracyjny w jednej tylko wysokości, rozpatrywanie odwołań od decyzji Prezesa URE ma charakter jedynie fasadowy, zwłaszcza gdy dotyczą one, tak jak w niniejszej sprawie, jedynie wysokości kary. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie ma bowiem w takiej sytuacji możliwości zmiany kary wymierzonej sprawcy deliktu administracyjnego.
Sąd pytający podnosi również, iż określona odpowiedzialność z art. 56 ust. 2h pkt 4 w zw. z art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. może również naruszać art. 20 i 22 Konstytucji RP. Zgodnie bowiem z art. 20 Konstytucji RP społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. Natomiast w myśl art. 22 Konstytucji RP ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Zdaniem sądu pytającego możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności za delikt administracyjny o znamionach określonych w art. 56 ust. 2h pkt 1 w zw. z art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. z możliwością wymierzenia sprawcy kary tylko w jednej skonkretyzowanej wysokości, niezależnie od okoliczności danego czynu może naruszać określoną w powyższych przepisach konstrukcję społecznej gospodarki rynkowej.
W ocenie sądu pytającego w sytuacji, w której przepisy rangi ustawowej jednoznacznie określają wysokość kary administracyjnej, która ma być wymierzona podmiotowi ponoszącemu tę odpowiedzialność, w połączeniu z bardzo ograniczoną możliwością odstąpienia od wymierzenia kary, trudno mówić o rzeczywistej realizacji prawa do sądu. Przez to, jak twierdzi sąd pytający, unormowana w art. 56 ust. 2h pkt 4 w zw. z art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. odpowiedzialność administracyjna może również naruszać art. 45 ust. 1 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji RP.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Rafał Wojciechowski - przewodniczący, sędzia TK Bartłomiej Sochański - sprawozdawca, sędzia TK Zbigniew Jędrzejewski, sędzia TK Krystyna Pawłowicz, sędzia TK Jarosław Wyrembak.