Regulamin urzędowania sądów powszechnych U 16/24
6 marca 2025 r. o godz. 10:30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Krajowej Rady Sądownictwa (dalej: KRS lub Wnioskodawca) dotyczący rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 września 2024 r, zmieniającego rozporządzenie - Regulamin urzędowania sądów powszechnych.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności:
- zaskarżonego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w całości, tj. od § 1 do 6, które w ocenie wnioskodawcy jest niezgodne z art. 41 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (dalej: „p.u.s.p.”), a przez to jest niezgodne z art. 2, art. 7 w zw. z art. 186 ust. 1 i art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, albowiem zostało wydane przez Ministra Sprawiedliwości bez zachowania trybu wymaganego przepisami prawa do jego wydania, to jest bez zasięgnięcia opinii Krajowej Rady Sądownictwa;
- § 2 zaskarżonego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, który w ocenie wnioskodawcy jest niezgodny z art. 41 § 1 p.u.s.p., a przez to jest niezgodny z art. 92 ust. 1, art. 176 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji RP.
Wnioskodawca wskazał, że dokonując zmiany rozporządzenia Minister Sprawiedliwości bez podstawy prawnej wyznaczył Krajowej Radzie Sądownictwa (dalej KRS) krótki, 7-dniowy termin na sporządzenie opinii, ponadto uznając brak wydania opinii w wyznaczonym terminie za wydanie opinii pozytywnej. Zachowanie terminu nie było możliwe ze względu na harmonogram prac Rady. Zdaniem KRS żaden przepis o randze konstytucyjnej albo ustawowej nie upoważnia Ministra Sprawiedliwości do wydania rozporządzenia wcześniejszej opinii Rady, ponadto brak jakiegokolwiek umocowania prawnego do przyjęcia przez Ministra Sprawiedliwości domniemania opinii pozytywnej w przypadku braku przedstawienia przez Radę opinii w wyznaczonym przez Ministra terminie.
Wnioskodawca jako wzorce kontroli zaskarżonych przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości wskazał przepisy dotyczące warunków wydawania aktów prawnych z zachowaniem przewidzianego trybu, uwzględniającego w procesie legislacyjnym wymóg uzyskania opinii KRS. Zdaniem Rady w procesie zmiany rozporządzenia uniemożliwiono jej wyrażenia opinii na temat aktu normatywnego dotyczącego zasad obciążenia pracą sędziów, a zatem wpływającego na warunki ich pracy. Brak wymaganej opinii Rady stanowi, jej zdaniem, naruszenie zasady poprawnej legislacji wynikającej z art. 2 Konstytucji RP. Krajowa Rada Sądownictwa jako wzorce kontroli zaskarżonych przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości wskazała także art.7, art. 92 ust. 1 i art. 186 ust. I Konstytucji RP.
W ocenie Wnioskodawcy, zaskarżone przepisy rozporządzenia zmieniającego dotyczą sytuacji prawnej sądów lub sędziów i oddziałują na sferę niezależności sądów i niezawisłość sędziowską, ponieważ dotyczą obciążenia pracą poszczególnych sędziów.
Wnioskodawca ponadto kwestionuje zgodność § 2 zaskarżonego rozporządzenia jako niezgodnego z art. 41 § 1 p.u.s.p., wykraczającego poza zakres delegacji ustawowej, a przez to niezgodnego z art. 92 ust. 1, art. 176 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem wnioskodawcy poddanie pod ocenę Trybunału Konstytucyjnego przedstawionego zarzutu merytorycznego służyć będzie zapobieżeniu w przyszłości konieczności zaskarżenia ewentualnego kolejnego aktu normatywnego Ministra Sprawiedliwości o tożsamej treści normatywnej, skutkującego naruszeniem przywołanych norm konstytucyjnych.
W ocenie Wnioskodawcy, niezasięgnięcie opinii KRS przez organ wnioskujący – Ministra Sprawiedliwości odnośnie do projektu rozporządzenia dotyczącego sędziów i sądów, jak również wyznaczenie terminu KRS przez Ministra Sprawiedliwości do zaopiniowania i przyjęcie domniemania opinii pozytywnej stanowi o naruszeniu zasady demokratycznego państwa prawnego – art. 2 Konstytucji, zasady legalizmu określonej w art. 7 Konstytucji.
Wnioskodawca podniósł także zarzut naruszenia zasady niezawisłości sędziowskiej określonej w art. 178 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem KRS § 2 zaskarżonego rozporządzenia dotyczy bezpośredniej ingerencji organu władzy wykonawczej w czynności urzędowe prezesa sądu, które są autonomiczne i znajdują umocowanie bezpośrednio w ustawie ustrojowej, tj. w art. 22a § 4 p.u.s.p.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Zbigniew Jędrzejewski - przewodniczący, prezes TK Bogdan Święczkowski - sprawozdawca, sędzia TK Krystyna Pawłowicz.