Zmiana warunków finansowania działalności egzekucyjnej - nowelizacja ustawy o kosztach komorniczych K 19/20
3 czerwca 2025 r. o godz. 10:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie wydane w sprawie wniosku Krajowej Rady Komorniczej dotyczącego zmiany warunków finansowania działalności egzekucyjnej - nowelizacji ustawy o kosztach komorniczych.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności:
1) art. 4 zdanie 2, art. 7 ust. 2 i ust. 5 w związku z art. 21, art. 25 ust. 1, art. 27 ust. 1 i 2, art. 28, art. 34 ust. 1, art. 35, art. 40, art. 42, art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji RP oraz z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 20 marca 1952 r.;
2) art. 6 w związku z art. 5 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych z art. 64 ust. 2 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji RP oraz z art. 1 powołanego w punkcie 1 Protokołu;
3) art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych w zakresie „w jakim pomija obowiązek uiszczenia przez wierzyciela opłaty od wniosku o wszczęcie egzekucji świadczeń pieniężnych” z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji RP;
4) art. 29 ust. 6 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych z art. 32 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 2 Konstytucji RP;
5) art. 48 ust. 3 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych z art. 21 ust. 1 Konstytucji RP;
6) art. 21 ust. 1 zdanie 3 i 4, art. 16 ust. 4, art. 27 ust. 2, art. 28 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych z „zasadą rzetelności i sprawności działania instytucji publicznych” wyrażoną w preambule oraz z art. 2 w związku z art. 45 Konstytucji RP;
7) art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych w zakresie „wyrażonego w tym przepisie prawa do wykonywania prawomocnego wyroku sądu” z „zasadą rzetelności i sprawności działania instytucji publicznych” wyrażoną w preambule w związku z art. 2 Konstytucji RP oraz z art. 45 Konstytucji RP;
8) art. 6 w związku z art. 5 oraz art. 7 ust. 2, art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych z art. 2 Konstytucji RP;
9) art. 45 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 20, art. 2 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.
Zdaniem Krajowej Rady Komorniczej (dalej: Wnioskodawca) kwestionowane przepisy ustawy o kosztach komorniczych wyłączają możliwość pobierania opłaty egzekucyjnej za egzekucję kosztów komorniczych w innym postępowaniu niż to, w którym one powstały. W ocenie Wnioskodawcy art. 4 ustawy o kosztach komorniczych nie zawiera wyraźnej regulacji zakazującej komornikowi, który wydał postanowienie zawierające wezwanie do uiszczenia kosztów komorniczych, powierzenia jego egzekucji innemu komornikowi.
Ponadto, jak wskazuje Wnioskodawca, w razie poniesienia przez komornika ,,zbędnych” (nadmiernych) wydatków, to komornik, a nie strony, będzie je ostatecznie ponosił z wynagrodzenia. Konsekwencją wykazania niezbędności wydatków jest zamknięty katalog wydatków komornika sądowego. Zawężenie wydatków podlegających zwrotowi oznacza, zdaniem Wnioskodawcy, że koszty z tego tytułu komornik będzie zmuszony pokrywać z opłat egzekucyjnych, co uwzględniając ich znaczne obniżenie przy jednoczesnym istotnym zwiększeniu zakresu obowiązków komornika spowoduje znaczne obniżenie dochodów komorników. Taki skutek zawężenia wydatków w powiązaniu z radykalnymi zmianami modelu finansowania i działalności komorników sądowych oraz brakiem jakichkolwiek gwarancji ze strony Skarbu Państwa w przypadku ewentualnej straty poniesionej przez komornika stanowi, w ocenie Wnioskodawcy, zarówno nadmierną ingerencję w prawo majątkowe komornika jak i prawo własności, co jest niezgodne z Konstytucją.
Wnioskodawca wskazuje, że jeżeli czynność komornika powoduje wydatki komornik uzależnia dokonanie tej czynności od uiszczenia zaliczki przez stronę, która wnosi o dokonanie czynności, jeżeli zaś zaliczka nie wystarcza na pokrycie wydatków, wydatki ponosi tymczasowo komornik. Zdaniem Wnioskodawcy z uwagi na wielość prowadzonych postępowań egzekucyjnych w sytuacji pogorszenia kondycji finansowej kancelarii komorniczych i z uwagi na zmianę zasad wynagradzania komorników oraz obniżenie wysokości opłat egzekucyjnych komornik może nie dysponować środkami finansowymi, koniecznymi do finansowania wydatków we wszystkich prowadzonych sprawach.
Zdaniem Wnioskodawcy rezygnacja przez ustawodawcę z ,,zaliczki na opłatę” czy ,,opłaty wstępnej” ma zasadnicze znaczenie dla całego systemu finansowania egzekucji komorniczej oraz pociąga za sobą konsekwencje proceduralne i podatkowe. Oznacza bowiem uwolnienie wierzyciela od ciężaru ponoszenia opłat egzekucyjnych przy jednoczesnym zwiększeniu obciążeń komornika w zakresie ogólnych kosztów działalności egzekucyjnej, co w ocenie Wnioskodawcy jest niezgodne z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji.
Wnioskodawca podnosi także wątpliwości odnośnie przyjętych przez ustawodawcę kryteriów określenia maksymalnych i minimalnych opłat egzekucyjnych (stosunkowych). Maksymalna wysokość opłaty jest nieadekwatna przy egzekucji bardzo wysokich świadczeń, a ponadto różnicuje wysokość maksymalnej opłaty sądowej oraz maksymalnej opłaty egzekucyjnej. Oznacza to, że możliwa jest sytuacja, w której sąd wydając wyrok będzie pobierał opłatę dwukrotnie wyższą niż opłata pobrana za skuteczne wykonanie tego wyroku. Zdaniem Wnioskodawcy rozwiązanie to podaje w wątpliwość status komornika jako funkcjonariusza publicznego wspierającego funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości.
Wnioskodawca sformułował również zastrzeżenia do instytucji miarkowania opłaty egzekucyjnej uznając, że jej stosowanie może przyczynić się do osłabienia skuteczności i jakości egzekucji. Zastrzeżenia Wnioskodawcy budzi również zwolnienie jednostek samorządu terytorialnego od opłaty egzekucyjnej, bowiem uprzywilejowanie Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego w stosunku do innych wierzycieli nie mieści się, w ocenie Wnioskodawcy, w konstytucyjnych granicach dopuszczalnego ograniczenia ochrony praw majątkowych.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: prezes TK Bogdan Święczkowski - przewodniczący, sędzia TK Andrzej Zielonacki - sprawozdawca, sędzia TK Stanisław Piotrowicz, wiceprezes TK Bartłomiej Sochański, sędzia TK Wojciech Sych.