Komunikat po Drukuj

Zwrot wywłaszczonych nieruchomości. SK 9/08

Data: 21 VIII 1997 godz.: 0.00

Zwrot wywłaszczonej nieruchomości w zakresie, w jakim pomija art. 47 ust. 1 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości  jako podstawę nabycia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości, do której stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 6 działu III ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, jest niezgodny z konstytucją.

19 maja 2011 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Wiesława P. dotyczącą zwrotu wywłaszczonej nieruchomości.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 216 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w zakresie, w jakim pomija art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości  jako podstawę nabycia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości, do której stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 6 działu III ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 oraz z art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie w zakresie badania zgodności art. 233 w związku z art. 242 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami ze względu na zbędność wydania wyroku, a w pozostałym zakresie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że pominiecie w art. 216 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami (dalej "ustawa") art. 47 ust. 1 ustawy z 12 marca 1958 r. jest pominięciem swoistym. Przyjęta przez ustawodawcę w art. 216 ust. 1 technika enumeratywnego wyliczenia przepisów, do których stosuje się przepisy rozdziału 6 działu III, powoduje, że wykładnia sądów administracyjnych, oparta na zasadzie legalizmu, nie może "dodawać" art. 47 ust. 1 do przepisów wyliczonych enumeratywnie w art. 216 ust ustawy, gdyż sądy te weszłyby w kompetencje ustawodawcy. Przyjętej przez sądy administracyjne wykładni art. 216 ust. 1 nie może również zmieniać Trybunał, skoro nie należy do jego kompetencji powszechna wykładnia przepisów prawnych. W kontekście przyjętej techniki legislacyjnej art. 216 ust. 1 ustawy, Trybunał nie umorzył postępowania w niniejszej sprawie, opierając się na argumentacji, że wywłaszczenie wspomnianej nieruchomości nastąpiło na podstawie wadliwego stosowania prawa, skoro podstawa prawna wywłaszczenia na gruncie ustawy z 12 marca 1958 r. była niepełna. Takie rozwiązanie Trybunał odrzucił, gdyż pozbawiłoby skarżącego równej w stosunku do innych ochrony prawnej.

Ujawnia to swoistość pominięcia art. 47 ust. 1 ustawy z 12 marca 1958 r. w art. 216 ust. 1 ustawy. Pominięcie to powoduje, że prawa ubiegania się o zwrot wywłaszczonej nieruchomości pozbawieni są ci, od których Skarb Państwa nabył, w formie dobrowolnej umowy (określonej w art. 6 ustawy z 12 marca 1958 r.), nieruchomość, o której wywłaszczenie się ubiegał, jeśli w akcie notarialnym przenoszącym własność nieruchomości został wskazany art. 47 ust. 1, a nie art. 6 ustawy z 12 marca 1958 r. Natomiast prawo ubiegania się o zwrot wywłaszczonej nieruchomości posiadają ci, od których Skarb Państwa nabył nieruchomość w formie dobrowolnej umowy, lecz w akcie notarialnym wskazano, jako podstawę prawna art. 6 ustawy z 12 marca 1958 r.

Trybunał nie znajduje żadnych wartości, zasad lub norm konstytucyjnych, które uzasadniałyby odmienne potraktowanie wskazanych wyżej grup osób. Znajdują się w bardzo podobnej sytuacji: zostały wywłaszczone w formie dobrowolnej umowy, o której mowa w art. 6 ustawy z 12 marca 1958 r. i w przypadku spełnienia przesłanek określonych w przepisach rozdziału 6 działu III ustawy o gospodarce nieruchomościami, w szczególności art. 136 - 137, mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części, jeśli stała się ona zbędna na cel określony w wywłaszczeniu.

Wyrok Trybunału oznacza, że aby usunąć niekonstytucyjność konieczna będzie interwencja ustawodawcy w celu uwzględnienia w art. 216 ust. 1 ustawy, art. 47 ust. 1 ustawy z 12 marca 1958 r., wśród przepisów, do których stosuje się przepisy rozdziału 6 działu III ustawy.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą był sędzia TK Adam Jamróz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.