Komunikat po Drukuj

Brak możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie o wyłączenia prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze; tryb orzekania o wyłączeniu prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze. SK 10/10

Data: 18 VII 2011 godz.: 0.00

Brak możliwości wniesienia zażalenia do sądu na wydane przez prokuratora bezpośrednio przełożonego postanowienie w przedmiocie wyłączenia prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze jest zgodny z konstytucją.

18 lipca 2011 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Krzysztofa G. dotyczącą braku możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie o wyłączeniu prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze ( tryb orzekania o wyłączeniu prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze).

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 48 § 1 w związku z art. 459 § 2 i art. 465 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości wniesienia zażalenia do sądu na wydane przez prokuratora bezpośrednio przełożonego postanowienie w przedmiocie wyłączenia prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze, jest zgodny z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz z art. 32 ust. 1 w związku z art. 45 ust. 1 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego była określona grupa przepisów kodeksu postępowania karnego, z których wynika brak możliwości wniesienia zażalenia do sądu na postanowienie w przedmiocie wyłączenia prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze.Zdaniem skarżącego brak możliwości zaskarżenia do sądu tego rodzaju rozstrzygnięcia narusza jego prawa: do sądu i do rzetelnej procedury.

Trybunał wskazał przede wszystkim, że w przypadku organów prowadzących postępowanie przygotowawcze, ich bezstronność ma inną rangę niż konstytucyjnie zakładana bezstronność sądu, dla zagwarantowania której wymagany jest wyższy standard.

Trybunał Konstytucyjny wziął pod uwagę, że postanowienie w przedmiocie wyłączenia prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze dotyczy kwestii incydentalnej powstałej w toku postępowania przygotowawczego. Rozstrzygnięcie takie nie dotyczy przypisania odpowiedzialności karnej, nie ingeruje też w prawa lub wolności konstytucyjne. Omawiane postanowienie odnosi się wyłącznie do uprawnień wynikających z prawa procesowego. Prawo do sądu w przypadku postępowania przygotowawczego powinno zostać zagwarantowane przede wszystkim w odniesieniu do rozstrzygnięć zamykających drogę do wydania wyroku lub w odniesieniu do rozstrzygnięć ingerujących w prawa lub wolności jednostek o różnym statusie w ramach tego postępowania.

Oceniając konstytucyjność kwestionowanego unormowania Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepisy k.p.k. w wystarczającym stopniu zapewniają możliwość sądowej weryfikacji rozstrzygnięcia w przedmiocie wyłączenia prokuratora. Postępowanie przygotowawcze może zakończyć się skierowaniem sprawy do sądu bądź też postanowieniem o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu takiego postępowania. Pierwszy przypadek umożliwia bezpośrednie rozpoznanie sprawy przez sąd. Pozostałe przypadki, choć zazwyczaj nie realizują oczekiwań pokrzywdzonego, nie wykluczają definitywnie rozpatrzenia sprawy w postępowaniu sądowym, skoro każde z wymienionych wcześniej rozstrzygnięć podjętych przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze podlega kontroli sądowej. Na postanowienie o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego przysługuje zażalenie do sądu (art. 306 § 1 w związku z art. 325a § 2 i art. 465 § 2 k.p.k.). Wniesienie takiego zażalenia obliguje sąd do weryfikacji nie tylko zaskarżonego postanowienia, lecz również całokształtu materiałów zgromadzonych w aktach postępowania przygotowawczego. W szczególności możliwe jest wytknięcie nieprawidłowości zaistniałych w postępowaniu przygotowawczym, będących wynikiem braku obiektywizmu czy bezstronności po stronie prowadzącego go prokuratora. Poza tym, naruszenie art. 47 k.p.k. kwalifikowane jest jako względna przyczyna odwoławcza przewidziana w art. 438 pkt 2 k.p.k.

Trybunał Konstytucyjny nie podzielił zarzutu naruszenia zasady równości. W skardze konstytucyjnej, jako grupę podmiotów podobnych, wskazano uczestników postępowania karnego, cywilnego oraz sądowoadministracyjnego. W ocenie Trybunału po pierwsze, bycie uczestnikiem jakiegoś postępowania jest zbyt ogólną cechą, by mogła ona stanowić podstawę wyróżnienia kategorii podmiotów podobnych. Po drugie, pomiędzy rozważanymi procedurami: cywilną, sądowoadministracyjną oraz karną w fazie przygotowawczej i sądowej występują bardzo istotne różnice, co uniemożliwia jednakowe traktowanie stron i innych uczestników wskazanych postępowań.

Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że jego wyrok w niniejszej sprawie nie oznacza, że ustawodawca nie może wprowadzić wyższego standardu w odniesieniu do procedury kontrolnej dotyczącej wyłączenia organów prowadzących postępowanie przygotowawcze.

Rozprawie przewodniczył wiceprezes TK Stanisław Biernat, sprawozdawcą była sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.