Zakres dostępu do pomocy prawnej z urzędu P 37/07
Data: 6 VI 2008 godz.: 0.00
6 czerwca 2008 r. o godz. 12.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli I Wydział Cywilny dotyczące zwolnienia od opłaty sądowej i dostępu do pomocy prawnej z urzędu.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
- art. 109 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji RP,
- art. 117 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku - Kodeks postępowania cywilnego z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Marian J. wniósł o zasądzenie od Konferencji Episkopatu Polski na jego rzecz kwoty 60.000 tys. zł. tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia. Jednocześnie z uwagi na stan zdrowia i trudną sytuację finansową zwrócił się o zwolnienie od opłaty sądowej oraz o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Przepis ustawy o kosztach sądowych stanowi, że sąd odmawia zwolnienia od kosztów sądowych stronie w razie oczywistej bezzasadności dochodzonego roszczenia lub obrony praw. Rozpatrujący sprawę zwolnienia od opłaty sądowej skarżącego sąd rejonowy powziął wątpliwości co do konstytucyjności przepisu. Sądowa ocena wniosku nie ogranicza się bowiem tylko do analizy sytuacji majątkowej i rodzinnej strony, ale również do merytorycznej weryfikacji zasadności zgłoszonego powództwa. Zdaniem pytającego sądu w żadnej mierze zasadność powództwa nie powinna wpływać na kwestię pozytywnego bądź negatywnego rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów sądowych. Powinno być zasadą iż o zwolnieniu od kosztów sądowych decyduje tylko stan majątkowy i możliwości osoby ubiegającej się o takie zwolnienie. Przepis ograniczając konstytucyjne prawo jednostki do wymiaru sprawiedliwości narusza fundamentalną zasadę demokratycznego państwa prawnego jaką jest zakaz zamykania drogi do sądu. Istotną barierą uniemożliwiającą dochodzenie przez jednostkę swych praw przed sądem są nie tylko koszty procesu, ale i odmowa dostępu do pomocy prawnej. W ocenie sądu rejonowego również wadliwa jest konstrukcja przepisu Kodeksu postępowania cywilnego, który dopuszcza przyznanie pomocy prawnej z urzędu jedynie stronie korzystającej z przywileju zwolnienia od kosztów sądowych. Narusza to konstytucyjną zasadę równości wobec prawa. Różnicując bowiem sytuację uczestników procesu w zakresie możliwości uzyskania pełnomocnika z urzędu w zależności od tego, czy czynności ich wiążą się z kosztami sądowymi czy też nie.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Bohdan Zdziennicki, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Ewa Łętowska.