Zasady obliczania odsetek od nieterminowego przekazania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych składek emerytalnych do otwartego funduszu emerytalnego P 16/07
Data: 18 XII 2008 godz.: 0.00
18 grudnia 2008 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Okręgowego w Łodzi Wydział VIII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dotyczące zasad obliczania odsetek od nieterminowego przekazania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych składek emerytalnych do otwartego funduszu emerytalnego.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 47 ust. 10a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 23 lit. f ustawy z dnia 18 grudnia 2002 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, określający obliczanie odsetek od nieterminowego przekazania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych składek emerytalnych do otwartego funduszu emerytalnego na poziomie niższym od wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego, z art. 2 i art. 32 Konstytucji.
Bartosz Z. zatrudniony (umowa o pracę) 1 października 2002 r. w tym samym dniu został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego. Był zobowiązany do przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego (OFE) do 8 października 2002 r. Nie dokonał wyboru funduszu w ustawowym terminie, a organ rentowy nie przeprowadził losowania OFE dla ubezpieczonego. Bartosz Z. w marcu 2006 r. zawarł umowę o członkostwo z OFE. Następnie zwrócił się do ZUS o przekazanie do wybranego przez niego OFE należnych składek wraz z odsetkami ustawowymi za okres od 1 października 2002 r. do dnia zawarcia umowy z OFE. ZUS stwierdził brak podstaw do naliczenia ustawowych odsetek od przekazanych składek na ubezpieczenie emerytalne za powyższy okres. Bartosz Z. odwołał się od decyzji ZUS żądając naliczenia od organu rentowego ustawowych odsetek, obliczonych według przepisów prawa cywilnego. Obecnie w przypadku nieterminowego przekazania składki do OFE z przyczyn leżących po stronie ZUS, należne od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odsetki liczone są według zmiennej stopy procentowej, obowiązującej dla kolejnych trzymiesięcznych okresów, rozpoczynających się pierwszego dnia każdego kwartału kalendarzowego. Wysokość zmiennej stopy procentowej jest obliczana jako średnia arytmetyczna średnich ważonych stóp rentowności 52-tygodniowych bonów skarbowych sprzedanych na czterech ostatnich przetargach, które odbyły się do końca miesiąca poprzedzającego ostatni miesiąc przed rozpoczęciem danego kwartału, i jest zaokrąglana do dwóch miejsc po przecinku. Przepis ten w swym pierwotnym brzmieniu przewidywał, że w przypadku nieprzekazania składki do otwartego funduszu emerytalnego w terminie, należne od ZUS odsetki są określone przepisami kodeksu cywilnego. Zmiany zasad naliczania odsetek wprowadziła nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 18 grudnia 2002 r. W uzasadnieniu projektu tej nowelizacji wskazano, że w przypadku opóźnień w przekazywaniu składek do OFE z przyczyn leżących po stronie ZUS, odsetki naliczane tak jak dla bonów skarbowych w sposób wystarczający zrekompensują ubezpieczonym opóźnienie w przekazaniu składek do OFE. Odsetki w wysokości określonej przepisami kodeksu cywilnego stanowią zbyt poważne obciążenie dla całego systemu finansów publicznych.
Sąd okręgowy rozpatrując odwołanie powziął wątpliwości dotyczące wysokości naliczania odsetek od nieprzekazanych w terminie składek do OFE. Zdaniem pytającego sądu nowelizacja z dnia 28 grudnia 2002 r. zmieniająca zasady obliczania wysokości odsetek od nieterminowo przekazanych do OFE składek emerytalnych stanowi niedopuszczalne odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i prowadzi do nieuzasadnionego zróżnicowania i pogorszenia sytuacji uprawnień ubezpieczonych z II filaru, na których konta w OFE odsetki za opóźnienie w przekazaniu składek emerytalnych przekazywane są przez ZUS na poziomie niższym od wysokości odsetek ustawowych regulowanych przepisami prawa cywilnego. Zgodnie bowiem z art. 85 ust. 1 ustawy, jeżeli w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych ZUS nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Zróżnicowanie to jest niezrozumiałe. Wysokość odsetek określonych w art. 47 ust. 10a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za okres od 1 stycznia 2007 r. do 31 marca 2007 r. wynosi 4,32 %, natomiast odsetki ustawowe określone przepisami kodeksu cywilnego wynoszą 11,5 % w stosunku rocznym. (W przypadku opóźnienia w zapłacie składki na ubezpieczenie emerytalne przez płatnika, jest on zobowiązany do zapłaty odsetek za zwłokę według stawek dotyczących zaległości podatkowych. Stopa odsetek z tego tytułu wynosi od 1 marca 2006 r. 11 % w stosunku rocznym) . Ustawodawca w sposób dowolny, niesprawiedliwy i krzywdzący dla ubezpieczonych w II filarze ograniczył ich uprawnienia w sytuacji opóźnienia ZUS w przekazaniu składek emerytalnych na konto OFE, odstępując w odniesieniu do wysokości odsetek od ogólnych przepisów prawa cywilnego, które mają zastosowanie w przypadku nieterminowego przekazywania przez ZUS innych świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych. Naruszył w ten sposób konstytucyjne zasady równości i sprawiedliwości społecznej.
Rozprawie będzie przewodniczył wiceprezes TK Janusz Niemcewicz, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Wojciech Hermeliński.