Zwolnienie ze służby funkcjonariusza Policji, strażaka z powodu zachorowania na przewlekłe zapalenie wątroby lub zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS). U 5/13
Podmiot inicjujący postępowanie: Rzecznik Praw Obywatelskich
Data: 2 XII 2013 godz.: 16.59
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
1) § 44 pkt 6 oraz § 57 pkt 5 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 roku w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych w zakresie, w jakim powoduje uznanie funkcjonariusza Policji za całkowicie niezdolnego do pełnienia służby z powodu zachorowania na przewlekłe zapalenie wątroby oraz zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) bez względu na stan zdrowia z art. 30 oraz z art. 60 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji;
2) § 44 pkt 6 oraz § 57 pkt 4 i 5 załącznika nr 3 do rozporządzenia, o którym mowa w pkt 1, w zakresie, w jakim powoduje uznanie strażaka za całkowicie niezdolnego do pełnienia służby z powodu stwierdzenia nosicielstwa wirusa HIV, zachorowania na przewlekłe zapalenie wątroby oraz zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) bez względu na stan zdrowia z art. 30 oraz z art. 60 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
Wnioskodawca wskazuje, że skutkiem orzeczenia stwierdzającego przewlekłe zapalenie wątroby, nosicielstwo wirusa HIV czy zespół nabytego upośledzenia odporności AIDS jest automatyczne uznanie, że zakażona osoba jest całkowicie niezdolna do służby. Budzi to wątpliwości, gdyż powyższe schorzenia mogą przez wiele lat przebiegać bezobjawowo. Potrzebna jest indywidualna ocena stanu zdrowia, która powinna ostatecznie decydować o przydatności funkcjonariusza do służby.
Wnioskodawca zwraca uwagę, że zgodnie z aktualnymi badaniami naukowymi podstawową metodą profilaktyki HIV nie jest ani zwalnianie nosicieli tego wirusa ze służby/pracy, ani ich izolowanie od społeczeństwa. Przeciwnie - uważa się, że dobra integracja społeczna zarażonych pozwala na bardziej optymistyczne prognozy co do rozwoju AIDS i minimalizuje prawdopodobieństwo zachorowań ryzykownych, tzn. świadomego lub nieświadomego rozprzestrzeniania wirusa. Obecny stan prawny może prowokować zachowania ryzykowne po stronie funkcjonariuszy, gdyż ujawnienie zakażenia wiąże się z automatycznym zwolnieniem ze służby. Dlatego też policjanci czy strażacy mogą w obawie przed zakończeniem swojej kariery - do pewnego etapu - ukrywać ten fakt, stwarzając tym samym ryzyko zakażenia innych osób (realizując zadania służbowe w bezpośrednim kontakcie z obywatelem).
O ile nosicielstwo wirusa HIV, jak podnosi wnioskodawca, uznać należy za niepożądane w wypadku służby patrolowo - interwencyjnej czy jednostki ratowniczej (wypadkowej) Państwowej Straży Pożarnej, o tyle pozostaje wiele stanowisk, na których nie ma ono większego znaczenia. Dlatego, zdaniem wnioskodawcy, nie ulega wątpliwości, że minimalizacja ryzyka zakażenia wirusem może zostać osiągnięta - przynajmniej w niektórych wypadkach - mniej drastycznymi środkami niż zwolnienie ze służby, a mianowicie przeniesieniem na "bezpieczniejsze" stanowisko w Policji/Państwowej Straży Pożarnej.
Ponadto kwestionowane przepisy, w ocenie wnioskodawcy, pozostają w rażącej sprzeczności z podstawową wartością konstytucyjną jaką jest godność człowieka, obejmująca te wszystkie wartości, które określają podmiotową pozycję jednostki w społeczeństwie.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą będzie sędzia TK Wojciech Hermeliński.