Zwolnienie z podatku akcyzowego; prawo własności. SK 14/12
Podmiot inicjujący postępowanie: Sp. z o.o
Data: 16 IX 2014 godz.: 11.34
23 września 2014 r. o godz. 8:30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dotyczącą zwolnienia z podatku akcyzowego oraz prawa własności.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
1) § 6 ust. 5 w związku z § 5 pkt 1 i § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z 22 marca 2002 r. w sprawie podatku akcyzowego w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2003 r. do 1 stycznia 2004 r. - z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 2 oraz art. 31 ust. 3 konstytucji;
2) § 6 ust. 1 pkt 2, ust. 2 i ust. 5 w związku z § 5 pkt 1 i § 12 ust. 1 pkt 1 powyższego rozporządzenia w związku z art. 37 ust. 2 pkt 2 i ust. 4 oraz art. 38 ust. 2 pkt 2a i ust. 3 ustawy z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2002 r. do 1 stycznia 2004 r. - z art. 64 ust. 1 i ust. 3 w związku z art. 92 ust. 1 oraz z art. 217 konstytucji.
Zdaniem skarżącej spółki, zakwestionowane przepisy rozporządzenia naruszają konstytucję poprzez ograniczenie prawa własności. Przepisy przenoszą bowiem na sprzedawcę oleju opałowego odpowiedzialność finansową za podanie przez nabywcę oleju nieprawdziwych danych w oświadczeniu o jego przeznaczeniu do celów grzewczych. Zobowiązują też sprzedawcę (jako podatnika) do kontroli prawdziwości oświadczeń, czyli podejmowania działań obiektywnie niemożliwych do wykonania w świetle przyznanych mu kompetencji. Skarżąca wskazuje ponadto na fakt, iż zakwestionowane przepisy są rangi podustawowej i zostały wydane bez jakichkolwiek wytycznych zamieszczonych w ustawie, przez co stanowią zakazane w akcie o charakterze podustawowym samoistne ograniczenie prawa własności.
Jak podkreśla skarżąca, powodem do złożenia skargi konstytucyjnej był wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego oddalający skargi kasacyjne spółki od wyroków wojewódzkiego sądu administracyjnego uznających za zasadne decyzje organów celnych, w których określone zostały zobowiązania spółki z tytułu podatku akcyzowego. To w nich zarówno naczelnik urzędu celnego, jak i dyrektor izby celnej zakwestionowali prawo spółki do zastosowania zwolnienia z podatku akcyzowego oleju sprzedawanego na cele opałowe i nakazali zapłatę podatku według stawki właściwej dla olejów napędowych, która miała charakter sankcyjny. Stało się tak mimo, że zgodnie ze wszystkimi oświadczeniami nabywców, spełniającymi wymogi formalne, spółka sprzedawała olej na cele grzewcze. Skarżąca spółka twierdzi, że w efekcie poniosła ciężar ekonomiczny podatku dwukrotnie, na etapie nabycia oleju (nie mogąc odliczyć akcyzy zapłaconej przy jego nabyciu) oraz jego sprzedaży, gdy musiała zapłacić daninę według wyższej stawki. I choć zaskarżone przepisy już nie obowiązują, to spółka liczy na to, że wyrok TK otworzy jej drogę do wznowienia postępowania sądowo-administracyjnego.
Skarżąca spółka zwraca przy tym uwagę na utrwaloną linię orzeczniczą sądów administracyjnych w tym zakresie. Wyrok NSA, w którym sąd uznał, iż nieprawdziwość danych zawartych w oświadczeniu o przeznaczeniu oleju opałowego należy utożsamiać z brakiem takiego oświadczenia został jednolicie przyjęty w praktyce orzeczniczej NSA i wojewódzkich sądów administracyjnych.
Tymczasem zgodnie z art. 35a nieobowiązującej już ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, sprzedawca oleju mógł żądać od nabywcy okazania dowodu tożsamości lub innego identyfikującego go dokumentu. Ustawodawca nie przewidział jednak żadnych innych instrumentów kontroli danych zawartych w oświadczeniu, np. liczby posiadanych urządzeń grzewczych oraz miejsca (adresu), gdzie one się znajdują (§ 6 ust. 2 pkt 4 i 5 rozporządzenia w sprawie podatku akcyzowego). Co więcej, z art. 35a ustawy wynikało uprawnienie sprzedawcy (a nie obowiązek), które i tak nie gwarantowało prawdziwości danych zawartych w oświadczeniu. W szczególności nie zapobiegało potencjalnym działaniom przestępczym z użyciem sfałszowanych dokumentów.
W ocenie skarżącej spółki, minister finansów na podstawie delegacji ustawowej uprawniony był tylko do obniżania stawek i określenia warunków zwolnień przedmiotowych. Upoważnienie to nie zawierało natomiast wytycznych co do warunków zwolnienia w zakresie przeznaczenia wyrobów akcyzowych na określone cele, w tym opałowe. Co więcej, delegacja ustawowa nie uprawniała do wprowadzenia warunków zwolnienia w oparciu o posiadanie określonej dokumentacji. Zaskarżone przepisy rozporządzenia są więc, zdaniem skarżącej spółki, samoistnym uregulowaniem o podustawowym charakterze.
Rozprawie będzie przewodniczyła sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, sprawozdawcą będzie sędzia TK Zbigniew Cieślak.