Prawo o ustroju sądów wojskowych Kp 5/15
Data: 18 V 2016 godz.: 16.03
25 maja 2016 r. o godz. 11:00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie publicznie ogłosi wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym dotyczący wniosku Prezydenta RP w sprawie prawa o ustroju sądów wojskowych.
Trybunał Konstytucyjny ogłosi wyrok w sprawie zgodności:
I. a) art. 1 pkt 8 ustawy z dnia 11 września 2015 roku o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów wojskowych (dalej: ustawa zmieniająca), w części obejmującej dodany w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 roku - Prawo o ustroju sądów wojskowych art. 15c § 3 pkt 3, w zakresie, w jakim Minister Sprawiedliwości, w ramach zewnętrznego nadzoru administracyjnego, może żądać od prezesa wojskowego sądu okręgowego przedstawienia, w określonym terminie, w uzasadnionych przypadkach także akt spraw sądowych,
b) art. 1 pkt 15 ustawy zmieniającej dodającego w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 roku - Prawo o ustroju sądów wojskowych § 1a w art. 41
- z art. 2, art. 173 i art. 178 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1, art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 51 ust. 2 konstytucji;
II. art. 1 pkt 16 ustawy zmieniającej, w części obejmującej dodany w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 roku - Prawo o ustroju sądów wojskowych art. 64c § 2 i § 3, w zakresie, w jakim Minister Sprawiedliwości jest administratorem danych osobowych, o których mowa w § 2
- z art. 2, art. 173 w związku z art. 10 ust. 1 oraz art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 51 ust. 2 konstytucji.
Art. 1 pkt 8 ustawy zmieniającej zawiera przyznanie Ministrowi Sprawiedliwości nowego uprawnienia w zakresie sprawowania zewnętrznego nadzoru administracyjnego, jakim jest możliwość żądania od prezesa wojskowego sądu okręgowego przedstawienia w uzasadnionych przypadkach akt spraw sądowych. W ocenie Prezydenta RP ustawodawca, określając zasady dostępu Ministra Sprawiedliwości do akt spraw sądowych, nie dokonał rozróżnienia na sprawy zakończone i będące w toku oraz nie sprecyzował sposobu dostępu do akt, pozostawiając decyzję w tym zakresie do wyłącznej oceny Ministra. Taki stan prawny, zdaniem wnioskodawcy, może prowadzić do ingerencji w niezawisłość sędziowską, a ponadto może być odebrany jako naruszenie zasady bezstronności sądów oraz zasady podziału i równowagi władz.
Kwestionowane unormowanie, w przekonaniu wnioskodawcy, narusza także konstytucyjną zasadę proporcjonalności. Niezgodne z tą zasadą jest bowiem takie działanie ustawodawcy, które z punktu widzenia zasad racjonalności jest nadmierne w stosunku do założonych celów. Efektywność nadzoru Ministra Sprawiedliwości może być zapewniona m.in. poprzez weryfikację akt w ramach samej władzy sądowniczej, dokonywaną na wniosek Ministra, a także poprzez żądanie przez niego od prezesa sądu wojskowego informacji oraz stosownych dokumentów. Dla prawidłowego sprawowania nadzoru zewnętrznego nie jest konieczne wyposażenie Ministra Sprawiedliwości w kompetencję żądania akt spraw sądowych obejmującą sprawy będące w toku.
Art. 1 pkt 15 ustawy zmieniającej zakłada, że Minister Sprawiedliwości może żądać akt spraw sądowych prowadzonych przez sędziego przed żądaniem podjęcia czynności dyscyplinarnych przez rzecznika dyscyplinarnego wobec sędziego, gdy jest to celowe dla wszechstronnego zbadania sprawy i dla ustalenia istnienia podstaw do zwrócenia się przez Ministra Sprawiedliwości do rzecznika dyscyplinarnego o podjęcie czynności dyscyplinarnych. Wnioskodawca podkreśla, że przekazywanie akt spraw sądowych organowi władzy wykonawczej wkracza w sferę sprawowania wymiaru sprawiedliwości i wiąże się z uzyskiwaniem i przetwarzaniem danych wrażliwych, konieczne jest więc precyzyjne określenie przesłanek żądania tych akt.
Dostęp do akt sprawy sądowej oddziałuje na sprawowanie wymiaru sprawiedliwości i wykonywanie innych zadań z zakresu ochrony prawnej przez sąd. Zakwestionowane przepisy, w ocenie Prezydenta RP, zagrażać mogą realizacji konstytucyjnego prawa jednostki do rozpatrzenia sprawy przez niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Ponadto przekazanie akt sądowych Ministrowi Sprawiedliwości w trakcie toczącego się postępowania powinno być skonstruowane w taki sposób, by nie rzutować na realizację prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.
W art. 1 pkt 16 ustawy zmieniającej ustawodawca powierzył Ministrowi Sprawiedliwości władcze decydowanie o celach i środkach przetwarzania danych osobowych zgromadzonych we wszystkich rejestrach prowadzonych na podstawie przepisów odrębnych. Wnioskodawca wskazuje na brak uzasadnienia usytuowania Ministra Sprawiedliwości jako administratora danych dotyczących uczestników postępowań sądowych. W przepisie tym nie ma określonego celu ani sposobu przetwarzania danych osobowych. Dlatego, w ocenie Prezydenta RP, zasadny jest zarzut naruszenia konstytucyjnych standardów ochrony prywatności jednostki oraz zasad pozyskiwania przez władze publiczne informacji o jednostce.
Przewodniczący składu orzekającego: prezes TK Andrzej Rzepliński, sprawozdawca- sędzia TK Piotr Tuleja.