Trybunał Konstytucyjny

Adres: 00-918 Warszawa, al. Szucha 12 a
prasainfo@trybunal.gov.pl tel: +22 657-45-15

Biuletyn Informacji Publicznej
Transmisja

Ograniczenie w czasie składania wniosku o przyznanie uprawnień kombatanckich. P 19/10

Ograniczenie w czasie składania wniosku o przyznanie uprawnień kombatanckich jest niezgodne z konstytucją.

10 stycznia 2012 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu dotyczące ograniczenia w czasie składania wniosku o przyznanie uprawnień kombatanckich.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 22 ust. 4 ustawy o kombatantach i niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego w zakresie, w jakim określa termin do złożenia do Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych (dalej Kierownika UdsKOR) wniosku o przyznanie uprawnień z tytułu określonego art. 2 pkt 7 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 konstytucji.

W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Trybunał Konstytucyjnym stwierdził, że przed 31 lipca 1997 r. nie było ograniczeń terminowych na składanie wniosków o potwierdzenie uprawnień kombatanckich. Wprowadzone w art. 22 ust. 4 ustawy o kombatantach ograniczenie spowodowało, że osoba która spełniała przesłanki z tytułu art. 2 pkt 7 tej ustawy do uzyskania uprawnień wynikających z ustawy o kombatantach, a nie złożyła wniosku do 1999 r. lub złożyła go nieskutecznie, nie dysponuje procedurą, aby uprawnienia takie uzyskać. Po terminie określonym w art. 22 ust. 4 ustawy o kombatantach procedura wydania decyzji Kierownika UdsKOR potwierdzającej uprawnienia z tytułu określonego w art. 2 pkt 7 ustawy o kombatantach jest nieskuteczna. Uprawnienie z ustawy o kombatantach z tytułu wskazanego w art. 2 pkt 7 ma zatem charakter pozorny. Wprowadzona przez ustawodawcę regulacja narusza zasadę ochrony zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa. Ustawodawca ustanowił ograniczenie dla jednej z grup osób, które prowadziły działalność zrównaną z działalnością kombatancką. W wyniku tego, w obrocie prawnym powstały dwie kategorie podmiotów: osoby z uprawnieniami wynikającymi z ustawy o kombatantach oraz osoby spełniające przesłanki uzyskania statusu kombatanta albo prowadzące działalność uznaną za równorzędną z działalnością kombatancką, ale ze względu na to, że w pewnym momencie ustawodawca ograniczył im termin na złożenie wniosku o potwierdzenie uprawnień do Kierownika UdsKOR, nie posiadające uprawnień.

Regulacja taka narusza zasadę bezpieczeństwa prawnego, ponieważ w chwili uchwalenia ustawy, a następnie w momencie jej wejścia w życie, każda osoba, która spełniała wymogi wynikające z art. 2 pkt 7 ustawy o kombatantach była przeświadczona, że po przedłożeniu Kierownikowi UdsKOR odpowiednich dowodów, uzyska uprawnienia kombatanckie. Zatem działanie ustawodawcy było dla adresatów normy zaskoczeniem. Skutek nowej regulacji nie został w dostateczny sposób złagodzony tym, że ustawodawca zakreślił na składanie wniosków około 1,5 roku (od 24 marca 1998 r. do 31 grudnia 1999 r.).

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, ustawodawca nie stworzył wystarczających regulacji osłonowych, które zabezpieczyłyby kombatantówspełniających przesłanki z tytułu określonego w art. 2 pkt 7 ustawy o kombatantach przed negatywnym dla nich skutkiem działalności prawodawcy. Preambuła ustawy o kombatantach wskazuje, że ustawę tę uchwalono celem wyrażenia głębokiego szacunku kombatantom oraz ofiarom represji ze strony wszystkich rodaków oraz szczególnej troski i opieki ze strony instytucji państwowych, samorządów terytorialnych i organizacji społecznych.

Trybunał stwierdził, że ustawodawca, wprowadzając w art. 22 ust. 4 ustawy o kombatantach termin ograniczający składanie wniosku o stwierdzenie uprawnień kombatanckich z tytułu określonego w art. 2 pkt 7 tej ustawy naruszył zasadę równości przez co powstała sytuacja, w której osoba, która nie złożyła wniosku o stwierdzenie uprawnień w odpowiednim czasie, nie może skorzystać z uprawnień kombatanckich.

Trybunał Konstytucyjny w niniejszym wyroku orzekał w trybie kontroli konkretnej o normie wynikającej z art. 22 ust. 4 ustawy o kombatantach, w zakresie zgodności z konstytucją czasowego ograniczenia możliwości potwierdzenia uprawnień z tytułu poniesienia śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia na czas powyżej siedmiu dni w grudniu 1970 r. na Wybrzeżu wskutek działania wojska lub milicji podczas wystąpień wolnościowych (ar.t 2 pkt 7 u.k.).

Sąd pytający nie wykazał, jaki wpływ na rozstrzygnięcie sprawy przed sądem, miała odpowiedź na pytanie prawne dotyczące konstytucyjności art. 22 ust. 4 ustawy o kombatantach w zakresie, w jakim przepis ten dotyczy wniosku o przyznanie uprawnień z tytułu wskazanego w art. 1 ust. 2 pkt 7 ustawy. Rozpatrywanie czasowego ograniczenia możliwości potwierdzania uprawnień z tego tytułu (uczestniczenie w tzw. Niszczycielskich Batalionach "Istriebitielnych Batalionach" na dawnych ziemiach polskich w województwach: lwowskim, stanisławowskim, tarnopolskim i wołyńskim w obronie ludności polskiej przed ukraińskimi nacjonalistami, w latach 1944-1945) znajdowało się poza kognicją Trybunału.

W związku z tym, że po wyroku w niniejszej sprawie w ustawie o kombatantach pozostała norma, dotycząca osób, które swój tytuł uzyskują na podstawie art. 1 ust. 2 pkt 7 ustawy o kombatantach, konieczne jest dokonanie zmian legislacyjnych w art. 22 ust. 4 w związku z art. 1 ust. 2 pkt 7 tej ustawy, czyli w zakresie nieobjętym niniejszym wyrokiem. W porządku prawnym pozostaje bowiem norma dyskryminująca określoną grupę osób, które mogą dochodzić potwierdzenia uprawnień wynikających z ustawy o kombatantach.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą był sędzia TK Mirosław Granat.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.

Prasa:
Rzeczpospolita, 11. 1. 2012 r.
Ofiary Grudnia ` 70 dostaną dodatki. mrz. 
Dziennik Gazeta Prawna, 11. 1. 2012 r.
Bożena Wiktorowska: Bezterminowe składanie wniosków dla kombatantów.