Doroczne Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego
9 kwietnia 2014 roku w siedzibie polskiego sądu prawa odbyło się doroczne Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z udziałem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, Marszałka Senatu Bohdana Borusewicz, Wicemarszałka Sejmu Cezarego Grabarczyka i innych przedstawicieli najwyższy władz państwowych oraz delegacji Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Podczas Zgromadzenia Prezes Trybunału przedstawił "Informację o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2013 roku": Z dniem 1 maja 2004 r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Rola systemów prawnych Unii Europejskiej oraz Rady Europy w dziedzinie ochrony praw człowieka oraz zasad demokracji i rządów prawa nabiera szczególnego znaczenia dla przeciwdziałania starym, ale i niestety także nowym zjawiskom, gdzie siła fizyczna rości sobie pierwszeństwo przed siłą prawa a egoizm przed solidarnością. (…) Narzędziem hamowania władzy prawodawczej oraz wykonawczej przed zawsze tlącą się pokusą podjęcia działań sprzecznych z europejskimi standardami praworządności, także na obszarze Unii Europejskiej, są sądy, w szczególności sądy konstytucyjne. Z tej racji ważna jest dbałość o dobrą współpracę sądów konstytucyjnych państw unijnych między sobą oraz z Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. (…) Polski Trybunał Konstytucyjny bierze aktywny udział w dialogu konstytucyjnym. Nasz Trybunał ma na względzie także tę okoliczność, że konsekwencje jego rozstrzygnięć nie zawsze zamykają się w granicach naszego systemu prawnego. Stąd, dla zapewnienia dostępu do naszego dorobku orzeczniczego tłumaczymy wyroki zawierające rozstrzygnięcia istotnych problemów konstytucyjnych na język angielski i inne języki. (…)
W dotychczasowej praktyce Trybunału Konstytucyjnego tylko raz okazało się konieczne orzec o niezgodności z Konstytucją przepisów polskich, których uchwalenie było transpozycją prawa Unii Europejskiej. Mam tu na myśli wyrok w sprawie Europejskiego Nakazu Aresztowania. Prawidłowe wdrożenie prawa unijnego wymagało zmiany art. 55 Konstytucji, który przewidywał (w pierwotnym brzmieniu) bezwzględny zakaz ekstradycji obywatela polskiego. (…)
Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w zeszłym roku dotyczyło wielu różnych problemów konstytucyjnych, które w pełnym zakresie nie mogą być z oczywistych względów choćby syntetycznie zaprezentowane w ramach niniejszej, krótkiej prezentacji.
Warto jednak wspomnieć o kilku najważniejszych problemach i kompleksach zagadnień na przykładzie wybranych orzeczeń. Najistotniejsza grupa rozstrzygnięć Trybunału dotyczyła ingerencji ustawodawcy w sferę konstytucyjnych wolności i praw, których ochrona jest nader istotnym, o ile nie najistotniejszym zadaniem sądu konstytucyjnego w państwie wolnościowym, demokratycznym, prawnym, sprawiedliwym. Wśród rozpatrywanych w zeszłym roku spraw na szczególną uwagę zasługują te, w których Trybunał swoimi wyrokami wzmocnił ochronę wolności i nietykalności osobistej człowieka w związku ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego. (…)
Na konstytucyjny status obywateli w sposób daleko idący wpływa zasada ochrony równowagi budżetowej. Ochrona stabilności budżetu wiąże się z uchwaleniem ustaw mających zapewnić oszczędności w finansach publicznych. Trybunał wielokrotnie zwracał uwagę, że każdy obywatel może być obciążany kosztami działań ustawodawcy w okresie konsolidacji finansów publicznych, proporcjonalnie, z uwzględnieniem jego sytuacji ekonomicznej. Rolą ustawodawcy jest sprawiedliwie rozłożenie skutków spowolnienia gospodarczego na poszczególne grupy obywateli.
Przedmiotem kontroli w znacznej liczbie spraw rozpatrywanych przez Trybunał są w dalszym ciągu uchybienia podstawowym zasadom poprawnej legislacji. Problem ten corocznie, bez istotnego efektu, był już sygnalizowany nie tylko przez Trybunał, ale także przez sądy występujące do Trybunału z pytaniami prawnymi oraz przez Rzecznika Praw Obywatelskich. Rzetelna legislacja stanowi wartość konstytucyjną, której poszanowanie wpływa na pogłębienie zaufania obywateli do państwa i prawa. (…)
Kończąc wystąpienie chciałbym wspomnieć, że wiążę duże nadzieje z projektem nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym wniesionym przez Pana Prezydenta do Sejmu w dniu 10 lipca 2013 r. Po 17 latach obowiązywania dotychczasowej ustawy powstała potrzeba jej zmiany. Projekt zawiera rozwiązania, mające na celu racjonalizację postępowania przed Trybunałem i usprawnienie jego działania.
Trybunał, w przypisanych mu ustawą zasadniczą granicach, jest organem władzy sądowniczej strzegącym porządku konstytucyjnego Rzeczypospolitej. To nasza podstawowa misja, którą wypełniamy i będziemy wypełniać.
