Opłaty i kary z tytułu usuwania drzew lub krzewów - uprawnienia samorządu województwa K 34/16
13 grudnia 2018 r. o godz. 12.30 Trybunał Konstytucyjny ogłosił wyrok w sprawie wniosku Sejmiku Województwa Mazowieckiego dotyczącego ustaw o ochronie przyrody i Prawa ochrony środowiska.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 402 ust. 5 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska w zakresie, w jakim pozbawia samorząd województwa, reprezentowany przez marszałka województwa, dochodów z opłat i kar jako kompensaty za nakłady związane ze stosowaniem art. 83-89 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, jest zgodny z art. 167 ust. 4 w związku z art. 166 ust. 1 Konstytucji RP.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Orzeczenie zapadło większością głosów.
Zdanie odrębne złożyła sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wskazany przez wnioskodawcę art. 402 ust. 5 Prawa ochrony środowiska, zgodnie z którym wpływy z opłat za usunięcie drzewa lub krzewu oraz kar, o których mowa w art. 88 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody (dalej: u.o.p.), zamiast przypadać województwu w 35% stanowią przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a w 65% funduszu wojewódzkiego ochrony środowiska i gospodarki wodnej, jest zgodny z art. 167 ust. 4 Konstytucji. Jednocześnie, z uwagi na charakter zadania publicznego określonego w art. 90 ust. 2 u.o.p. Trybunał Konstytucyjny za nieadekwatny wzorzec kontroli uznał przywołany związkowo przez wnioskodawcę art. 166 ust. 2 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wnioskodawca nie przedstawił danych przemawiających za tym, iż zachodzi rażąca dysproporcja pomiędzy zadaniem a kosztami jego realizacji. Dlatego Trybunał stwierdził, że art. 402 ust. 5 Prawa ochrony środowiska nie narusza zasady adekwatności oraz samodzielności finansowej samorządu.
Trybunał przypomniał też, że ustawodawca w art. 402 Prawa ochrony środowiska przewidział ogólny mechanizm kompensujący samorządowi województwa koszty związane z realizacją przez marszałka zadań przekazanych w art. 90 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody. Zarząd województwa przed przekazaniem na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej wpływów z opłat za korzystanie ze środowiska (a takimi są m.in. opłaty czynności z art. 83 - 89 ustawy o ochronie przyrody) pomniejsza te wpływy o: 3% lub 1,5%, w zależności od tego czy wpływy z opłat w poprzednim roku kalendarzowym wyniosły, odpowiednio, do 100 mln zł czy też wyniosły powyżej 100 mln zł. Kwotę uzyskaną z tytułu tego pomniejszenia samorząd województwa ma przeznaczyć m.in. na zatrudnianie osób zajmujących się kontrolą oraz windykacją opłat za korzystanie ze środowiska, a więc realizowanie m.in. zadań z art. 90 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody. Wnioskodawca formułując zarzut naruszenia norm konstytucyjnych przez art. 402 ust. 5 Prawa ochrony środowiska poprzez niezapewnienie udziału w środkach publicznych celem realizowania przekazanych samorządowi województwa zadań, w ogóle nie odniósł się do przedmiotowego sposobu dystrybucji części środków.
W złożonym wniosku nie podważono konstytucyjności art. 90 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie przyrody stanowiących o samym przekazaniu samorządowi województwa dodatkowych zadań w zakresie opisanych powyżej czynności. Z tego względu, uznając, że kontroli w niniejszej sprawie podlega jedynie art. 402 ust. 5 Prawa ochrony środowiska, Trybunał umorzył postępowanie w zakresie zbadania zgodności art. 90 ust. 1 i 2 u.o.p. ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia. Dodatkowo, z uwagi na charakter zadania publicznego przekazanego do wykonywania samorządowi województwa (stanowiącego zadanie własne), dla przyjęcia wzorca kontroli bezprzedmiotowe okazało się pomocnicze przywołanie przez wnioskodawcę art. 166 ust. 2 Konstytucji, tym samym postępowanie w zakresie badania zgodności przepisu z art. 166 ust. 2 Konstytucji również należało umorzyć ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia.
Przewodniczącą składu orzekającego była prezes TK Julia Przyłębska a sprawozdawcą sędzia TK Justyn Piskorski.