Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów P 19/17
16 stycznia 2019 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Apelacyjnego w Warszawie VI Wydział Cywilny dotyczące ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 105n ust. 4 zdanie drugie ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów jest niezgodny z art. 78 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.
Sąd pytający zakwestionował konstytucyjność przepisu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zgodnie z którym wykluczono możliwość zaskarżenia postanowienia wydanego w przedmiocie wyrażenia przez sąd zgody na przeprowadzenie przeszukania pomieszczeń i rzeczy w postępowaniu wyjaśniającym i postępowaniu antymonopolowym. Taka regulacja, w ocenie pytającego sądu, nie respektuje podstawowych gwarancji konstytucyjnych w zakresie prawa do sądu.
Po rozważeniu treści pytania prawnego, Trybunał Konstytucyjny za główny wzorzec kontroli w sprawie przyjął art. 78 Konstytucji i związkowo z nim art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny podzielił stanowisko pytającego sądu, że ochrona praw przedsiębiorcy wymaga zapewnienia skutecznej kontroli sądowej, nieograniczającej się tylko do kwestii legalności zastosowanego środka procesowego w postaci przeszukania. Wprawdzie w toku postępowania antymonopolowego sąd może zbadać czy podjęcie czynności przeszukania przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta było zgodne z prawem, niemniej jednak nie jest uprawniony do zweryfikowania, czy zakres przeszukania został określony właściwie, a także nie ma możliwości odniesienia się do okoliczności faktycznych, które stanowiły podstawę złożenia wniosku o wyrażenie zgody na przeprowadzenie przeszukania.
Brak możliwości wniesienia zażalenia dotyczy pośrednio środka procesowego, który ze swej natury głęboko ingeruje w sferę praw przedsiębiorcy. Czynności podejmowane w trakcie przeszukania naruszają swobodę działalności gospodarczej oraz konstytucyjnie chronione prawo do prywatności i prawo własności w stopniu większym niż w przypadku standardowej kontroli prowadzonej w oparciu o przepisy prawa przedsiębiorców przez organ administracji. Z uwagi na charakter tej ingerencji oraz rodzaj praw, których ona dotyczy, uzasadnione jest stosowanie przewidzianych dla procedury karnej standardów ochrony praw przeszukiwanego lub innych osób, których prawa mogą być naruszone w wyniku przeszukania. Zdaniem Trybunału wymaga to zapewnienia równowagi pomiędzy skutecznością prowadzonego postępowania determinowaną przez interes publiczny a zapewnieniem prawa do obrony, ochroną przed arbitralną ingerencją w sferę prywatnej działalności przedsiębiorcy i nieproporcjonalnością podejmowanych czynności kontrolnych.
Przewodniczącym składu orzekającego był sędzia TK Leon Kieres, sprawozdawcą był sędzia TK Justyn Piskorski.