Prawo geologiczne i górnicze – strony postępowania koncesyjnego SK 19/15
12 maja 2021 r. o godz. 12:00 Trybunał Konstytucyjny ogłosił orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej M. T. dotyczącej stron postępowania koncesyjnego.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 41 ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2020 r. poz. 1064 i 1339 oraz z 2021 r. poz. 234) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Ponadto Trybunał postanowił umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.
Orzeczenie zapadło większością głosów.
Zdanie odrębne od wyroku zgłosiła sędzia TK Krystyna Pawłowicz.
Trybunał Konstytucyjny uznał za trafny i całkowicie zasadny zarzut skarżącej, wskazujący, że na skutek przedstawionych w skardze decyzji administracyjnych oraz wyroków sądów administracyjnych obu instancji, naruszone zostało jej prawo do sądu w rozumieniu art. 45 ust 1 Konstytucji – poprzez odebranie jej prawa domagania się kontroli sądowej decyzji administracyjnych w sprawach dotyczących bezpośrednio jej interesu prawnego w rozumieniu art. 28 k.p.a. Stało się tak w związku z tym, że podstawą rozstrzygnięć administracyjnych i sądowych było aktualne, restrykcyjne brzmienie art. 41 ust. 2 prawa geologicznego i górniczego, który wyklucza uznanie za stronę w postępowaniu koncesyjnym innych osób niż wymienione w tym przepisie – nawet wówczas, gdy przedmiot postępowania koncesyjnego dotyczy bezpośrednio ich interesu prawnego. Trybunał Konstytucyjny uznał argument skarżącej, że w świetle powołanych w skardze decyzji oraz wyroków sądów administracyjnych, skarżąca nie miała prawa bronić swojego bezspornego interesu prawnego ani w postępowaniu koncesyjnym, ani na drodze sądowoadministracyjnej.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że kwestionowanego w skardze przepisu nie może uzasadniać podnoszony przez Sejm cel w postaci przyśpieszenia i odbiurokratyzowania postępowań administracyjnych, usunięcia barier utrudniających podejmowanie i wykonywanie działalności w zakresie geologii i górnictwa, pobudzania przedsiębiorczości oraz zwiększeniu pewności inwestowania. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że realizacja tak zdefiniowanych przez Sejm celów, w żadnym razie nie może odbywać się kosztem prawa do sądu, zagwarantowanego przez ustrojodawcę na gruncie art. 45 ust. 1 Konstytucji. Według stanowiska Trybunału, wskazana przez Sejm wartość w postaci szybkości postępowań koncesyjnych, w żadnym razie nie może być postrzegana jako wartość adekwatna i równoważna wobec prawa do sądu – nie może być traktowana jako wartość uzasadniająca pozbawianie tego istotnego prawa konstytucyjnego osób legitymujących się ważnym i oczywistym interesem prawnym, jednoznacznie uzasadniającym konieczność ich uczestniczenia w tychże postępowaniach na prawach strony.
Trybunał stwierdził również, że oceny analizowanego przepisu nie może zmieniać argument Sejmu, że ustawodawca zapewnił skarżącej możliwość obrony jej praw na wcześniejszym etapie postępowania, tj. na etapie wydawania decyzji środowiskowej, w postępowaniu dotyczącym warunków eksploatacji złoża i określeniu wymagań mających minimalizować immisje. Zdaniem Trybunału, Konstytucja domaga się, by prawo do sądu było respektowane w aspekcie każdej regulacji składającej się na obowiązujący system prawa – fakt, że jest respektowane na gruncie konkretnej ustawy, w żadnym razie nie może usprawiedliwiać jego pogwałcenia na gruncie innej ustawy. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że przepisy działu III prawa geologicznego i górniczego, zatytułowanego Koncesje, przesądzają o tym, że w postępowaniu koncesyjnym rozstrzygane są bardzo istotne kwestie, także dotyczące konstytucyjnych praw i wolności, które daleko wykraczają poza przedmiot postępowania prowadzonego na etapie wydawania decyzji środowiskowej.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Krystyna Pawłowicz – przewodniczący, sędzia TK Jarosław Wyrembak – sprawozdawca, sędzia TK Stanisław Piotrowicz, sędzia TK Wojciech Sych, sędzia TK Rafał Wojciechowski.